Khám phá cây mật gấu, loại thảo dược quý giá với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe.
Hoàng liên ô rô, cây mật gấu chính là những cái tên đặc trưng của loại cây tưởng chừng như đơn giản này. Phát triển chủ yếu ở một số quốc gia Châu Á như Ấn Độ, Trung Quốc, và ở nước ta, cây mật gấu thường mọc chủ yếu tại các tỉnh phía Bắc như Lai Châu, Sơn La. Từ lâu, loại cây này đã được xem là một vị thuốc độc đáo, có nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe, ngày càng được nhiều người quan tâm hơn nữa.
Đặc điểm nổi bật của cây mật gấu
Mật gấu là một loại cây thân gỗ sống lâu năm, thuộc họ Hoàng Liên. Cây có thể phát triển chiều cao từ 4 – 6 m, thân cây màu vàng, nhẵn, cành không có gai. Lá cây là lá kép hình lông chim sẻ, mọc so le, dài từ 20 – 40cm, đầu sắc nhọn, phần cuống lá có 2 gai. Cuống lá tròn, rộng 25 – 40mm và dài khoảng 7 – 10mm, mỗi bên có khoảng 4 – 8 răng.
Hoa cây mật gấu mọc thành từng cụm ở ngọn thân. Loại hoa mang màu vàng nhạt, phân cành phía dưới. Thời điểm nở hoa thường từ tháng 2 đến tháng 4. Quả màu xanh, hình cầu, mọng nước, đường kính 1cm. Ở mỗi đầu quả có núm nhọn, khi chín sẽ hóa màu xanh đậm, chứa từ 3 – 5 hạt. Cây kết quả từ tháng 5 đến tháng 6.
Có nhiều trường hợp cây mật gấu bị nhầm lẫn với cây kim thất tai nên cần tránh tình trạng giống nhau đặc điểm nổi bật của cây. Đơn giản, mật gấu là loại cây thảo dược trong khi cây kim thất tai là cây thảo mềm, chỉ cần để ý một chất là đã có thể phân biệt được ngay.
Công dụng của cây mật gấu
Theo nghiên cứu, cây có vị đắng, là do chứa các chất Alkaloids, Saponin, Tannin, Glycoside. Một số hợp chất có tác dụng sinh học khác như: Terpene, Steroid, Coumarin, Flavonoid, Acid phenolic, Lignan, Xanthone, Anthraquinone, Edotide và sesquiterpene (kháng ung thư khá tốt).
Ngoài ra, lá cây mật gấu còn chứa các chất khoáng: Magnesium, Chromium, Manganese, Selenium, Sắt, Đồng, Kẽm, Vitamin A, E, C, B1, B2; Protein thô, Chất xơ, Chất béo, Tro, Carbohydrate. Các Acid amin quan trọng như: Leucine, Isoleucine, Lysine, Methionine, Phenyl alanine, Threonine, Valine, Histidine, Tyrosine…
Chính vì mang trong mình nhiều hợp chất như vậy mà cây mật gấu đem lại khá nhiều công dụng trong việc điều trị nhiều loại bệnh lý khác nhau:
– Điều trị các bệnh về gan như viêm gan vàng da, men gan cao, xơ gan…;
– Tiêu chảy, viêm ruột, kiết lỵ, viêm đại tràng, các bệnh về đường ruột;
– Hỗ trợ điều trị ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung. Góp phần ngăn ngừa tế bào ung thư cũng như giúp kéo dài sự sống;
– Hỗ trợ điều trị cho người mắc bệnh sỏi thận;
– Giúp loại bỏ cảm giác chướng bụng, đau hơi thắt lưng, mất ngủ, chóng mặt, ù tai, lưng gối yếu mỏi, khác ra mồ hôi, ho lao, chữa sốt cản;
– Chữa động kinh, suy nhược, ngất xỉu, tâm thần bị kích động;
– Làm lành nhanh chóng các vết thương bị sưng tím hay bầm dập, các vết thương mổ sẽ chỉ cần bôi rượu mật gấu là khỏi;
– Tăng cường sức khỏe, điều trị suy kiệt cơ thể, chán ăn, nâng cao tính dục cho cả nam và nữ;
– Có tác dụng làm đẹp, tiêu mỡ, giảm béo; chống lão hóa, điều trị một số bệnh ngoài da như mụn, viêm da dị ứng, lở ngứa, mụn nhọt, trứng cá, lở loét, lở bục, lở bỏng.
Có 2 cách thông dụng để sử dụng cây mật gấu hiệu quả, đó là:
– Ngâm rượu: cứ khoảng 0.5kg cây mật gấu phải khô sẽ ngâm với 5 lít rượu trắng trong 15 – 30 ngày. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần chỉ múc ½ chén nhỏ.
– Sắc nước uống: Cách này nhanh chóng hơn và dùng liền sau khi nấu, thay vì chỉ dùng như ngâm rượu. Mỗi lần thấy 20g thảo dược thành lát nhỏ rồi đun sôi với nước khoảng 20 phút. Có thể dùng nước này để uống hằng ngày thay nước lọc sẽ rất có ích cho sức khỏe.
Cách trồng cây mật gấu
Để trồng tốt bất kỳ một giống cây nào, chúng ta cần nắm rõ đặc điểm và khả năng thích nghi của nó. Với mật gấu, đây là loại cây ưa ẩm và phát triển tốt ở nơi có môi trường dinh dưỡng. Chính vì thế, để hiệu quả trồng cây cao hơn, người trồng có thể mua đất sẫn hoặc trộn đất với phần bùn, phân gia súc, phân chuồng, phần trùn quế, vỏ trấu, xơ dừa, mùn hữu cơ… Nên bón lót với vôi rượu phải để khoảng 7 – 10 ngày trước khi trồng để xử lý lý các mầm bệnh có trong đất.
Sau khi đã có đất trồng phù hợp thì cũng cần chọn một giống cây tốt. Nên chọn những cành mật gấu khỏe, tươi tốt, không sầu bệnh. Thông thường, cành nên từ 1 năm trở lên, chu vi 4 – 6 cm là hợp nhất. Cũng lưu ý, nên cắt cây mật gấu giống vào những ngày mát, buổi sáng sớm, cành hom dài 7 – 10 cm và có khoảng 3 – 4 lá.
Cành hom sau khi cắt phải nhúng ngay đầu hom vào dung dịch kích thích mọc rễ rồi đem giâm ngay, như vậy thì sẽ đảm bảo được tỷ lệ thành công cho quá trình nhân giống.
Chăm sóc và thu hoạch cây mật gấu
Sau khi giâm cành chứng 15 ngày, tiến hành bón lót đợt một cho cây bằng phần hữu cơ, phần bùn hay phần đế. Sau đó định kỳ mỗi 20 ngày lại bón phần 1 đợt.
Việc chăm sóc cây chỉ cần đảm bảo các yêu cầu như tưới đủ nước vào mùa khô, không để bị ngập úng và mùa mưa, thường xuyên làm cỏ, vun xới gốc cây là được.
Và chỉ khoảng 1 – 2 tháng sau khi trồng là đã có thể thu hoạch mật gấu đủ tiên.
