Những cách dạy con đánh vần hiệu quả tại nhà cho trẻ được phát triển từ sớm, giúp trẻ tự tin hơn khi đi học.
Lợi ích của việc dạy bé đánh vần sớm tại nhà
Khi trẻ mới 5-6 tuổi, việc làm quen với việc đánh vần là rất quan trọng. Dạy bé học đánh vần tại nhà không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ mà còn mang lại cho bé nhiều lợi ích thiết thực, bao gồm:
1. Cải thiện kỹ năng đọc viết
Học đánh vần liên quan chặt chẽ đến việc đọc và viết. Trẻ biết đánh vần càng nhiều từ thì khả năng đọc và viết sẽ càng tốt hơn. Điều này cũng giúp trẻ mở rộng vốn từ vựng của mình.
2. Khỏi bỡ ngỡ khi vào lớp 1
Nếu biết cách dạy con đánh vần ngay tại nhà, trẻ sẽ không bỡ ngỡ khi bắt đầu chương trình lớp 1. Trẻ sẽ nhanh chóng bắt nhịp với việc học, không cảm thấy áp lực với khối lượng kiến thức đồ sộ khi bước vào năm học đầu tiên.
3. Giúp ba mẹ phát hiện ra những khó khăn trong học tập của con
Việc cho trẻ học đánh vần cũng giúp phụ huynh nhận biết trẻ có gặp khó khăn trong quá trình học tập hay không, chẳng hạn như trẻ có thể gặp chứng khó đọc. Từ đó, các bậc phụ huynh có biện pháp can thiệp kịp thời để giúp trẻ vượt qua mọi trở ngại.
Cách dạy bé đánh vần dễ nhớ
Làm thế nào để phụ huynh có thể dạy con đánh vần hiệu quả, giúp trẻ nhớ lâu? Dưới đây là một số phương pháp giúp phụ huynh dạy trẻ đánh vần hiệu quả:
1. Dạy bé học thuộc bảng chữ cái
Bước đầu tiên bạn cần làm là cho bé làm quen với bảng chữ cái và dạy bé phát âm đúng chữ cái. Bảng chữ cái Tiếng Việt gồm 29 chữ cái, số lượng khá nhiều so với bé, thế nhưng con cần nhớ để đánh vần và ghép vần. Có rất nhiều cách để giúp bé học thuộc bảng chữ cái, chẳng hạn như:
- Học chữ cái qua bài hát, bài thơ
- Học chữ cái qua các ứng dụng điện tử
- Sử dụng hình ảnh minh họa để dạy bảng chữ cái cho bé
- Dạy bảng chữ cái cho con qua các trò chơi
- Dùng thẻ flash để dạy chữ cái cho con
2. Dạy trẻ phân biệt nguyên âm, phụ âm
Một trong những cách dạy bé đánh vần vào lớp 1 là ba mẹ phải dạy con phân biệt được nguyên âm và phụ âm. 29 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Việt bao gồm:
- 12 nguyên âm đơn: a, ă, â, e, ê, i, o, ô, ơ, u, ư, y
- 17 phụ âm đơn: b, c, d, đ, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x
- 8 nguyên âm đôi: ia – iê, ya – yê, ua – uô, ưa – ươ
- 11 phụ âm ghép: qu, gi, tr, ph, nh, th, ch, kh, ng, gh, ngh
12 nguyên âm đơn và 17 phụ âm đơn chính là bảng chữ cái mà bé được học. Thế nhưng, để đánh vần được con cần được học cả về nguyên âm đôi và phụ âm ghép.
3. Cho bé học thuộc các dấu thanh
Trong hệ thống bảng chữ cái tiếng Việt, có tổng cộng 6 dấu thanh mà con cần được học để có thể đánh vần và ghép tiếng. Đó là thanh ngang, thanh huyền, thanh ngã, thanh hỏi, thanh sắc và thanh nặng.
4. Dạy bé ghép vần
Sau khi bé đã nhờ được mặt chữ cũng như các dấu thanh thì việc dạy bé đánh vần sẽ trở nên đơn giản hơn rất nhiều. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý dạy con ghép vần từ âm đầu đến âm chính trước mỗi đến tiếng có đầy đủ âm đầu – âm đệm – âm chính và âm cuối.
Ví dụ:
- la: lờ – a – la/ la
- lan: a – nờ – an, lờ – an – lan/ lan
- loan: o – a – nờ – oan, lờ – oan – loan/ loan
Ghép vần là cách giúp khắc sâu kiến thức, do vậy con cần kiên trì thực hiện mỗi ngày. Để con dễ nhớ, chỉ cần hướng dẫn con ghép vần lặp đi lặp lại. Chẳng hạn như phụ âm b có thể ghép được với các nguyên âm gì và các dấu thanh ra sao (ba, bà, bo, bốn, bản, bớt), phụ âm c cũng có thể kết hợp được với nguyên âm cùng dấu như thế nào (ca, cá, cả, cồ, cờ, cón)…
Hướng dẫn đánh vần với từ 1 tiếng
Một tiếng đánh vần đầy đủ gồm 3 thành phần là âm đầu – vần – thanh. Tuy nhiên, cũng có những tiếng không có âm đầu, chỉ có vần và thanh.
Ví dụ:
- Ban (tiếng đánh vần đầy đủ): bờ – an – ban/ ban
- Nhi (tiếng chỉ có vần – thanh): nh – i – nhi/ nhi
Hướng dẫn đánh vần với từ 2 tiếng
Sau khi bé đã đánh vần được với từ 1 tiếng, bạn cho bé ghép 2 tiếng lại với nhau để được các từ có nghĩa và dạy bé đánh vần ghép chữ sau đó đọc trọn.
Ví dụ:
- Con gà: o – nờ – on, c – o – con, g – à – ga – huyền – gà/ con gà
- Bầu trời: â – u – u, b – â – u – bầu – huyền – bầu, tr – ờ – trời – huyền – trời/ bầu trời
5 điều cần lưu ý khi dạy bé đánh vần
Không phải ai cũng có khả năng dạy con học đánh vần. Bởi vì điều này không những cần kiến thức, kinh nghiệm mà còn cần thời gian và sự nhẫn nại. Để làm điều này thành công, bạn cần chú ý 5 điều sau:
1. Nắm vững đặc điểm của ngữ âm tiếng Việt
Tiếng Việt có cấu tạo là một tổ hợp âm thanh với tổ chức chặt chẽ, các yếu tố kết hợp theo các mức độ khác nhau, bao gồm:
- Phụ âm đầu kết hợp với vần và thanh
- Các bộ phận trong phần vần kết hợp với nhau một cách chặt chẽ
Trong các tiếng, vần có vai trò quan trọng. Biết được điều này giúp ba mẹ hiểu được quy trình lập vần rồi từ đó ghép âm đầu với vần và thanh để tạo thành tiếng.
2. Chú ý thời gian học của bé
Các bé chuẩn bị được đưa vào lớp 1 chưa có khả năng tập trung trong thời gian dài. Theo các thống kê, khoảng thời gian bé có thể chú ý vào một việc gì đó chỉ 10-15 phút.
Mỗi ngày hãy sắp xếp các khung giờ ngắn nhất định để dạy con học. Không nên kéo dài thời gian dạy trẻ học đánh vần vì sẽ làm con mất tập trung hoặc cảm thấy khó chịu.
3. Sử dụng sáng tạo các phương pháp học đánh vần
Muốn giúp bé đánh vần và đọc chữ cái nhanh mà không gặp nhiều khó khăn, ba mẹ nên sử dụng sáng tạo các phương pháp. Thay vì chỉ dùng cách đánh vần truyền thống, có thể áp dụng:
- Cho bé học đánh vần qua các trò chơi như đồ án chữ, điền chữ, làm chữ cái…
- Sử dụng các app dạy trực tuyến hoặc các chương trình dạy đánh vần trên Youtube
- Dùng các thẻ flash để dạy con đánh vần dễ nhớ
4. Thường xuyên ôn tập
Mặc dù những năm đầu tiên bé tiếp thu kiến thức nhanh, song mức độ tập trung chưa cao nên sẽ hay quên. Do vậy, mỗi ngày bạn cần kết hợp giữa việc ôn tập và dạy bé kiến thức mới. Thường xuyên ôn tập giúp bé khắc sâu kiến thức, nhớ bài lâu hơn.
5. Động viên, khen ngợi con
Dạy trẻ đánh vần cần kiên trì và nhẫn nại. Ba mẹ cần tạo cho con tâm lý thoải mái, tuyệt đối không la mắng hoặc dọa nạt con nếu bé không nhớ bài.
Nên thường xuyên động viên và khen ngợi bé. Có thể tặng con những món quà nhỏ để động viên và khích lệ tinh thần học tập. Khuyến khích con đọc nhiều hằng ngày chính là cách giúp bé nhớ bài lâu.
Dạy bé đánh vần lúc đầu sẽ rất khó khăn, đặc biệt là với những bậc phụ huynh không nắm được đặc điểm của tiếng Việt cũng như các quy tắc đánh vần mới. Tuy nhiên, dần dần, bạn và con sẽ khắc phục được những khó khăn này.
>>> Tìm hiểu thêm: Hướng dẫn cách viết số thứ tự trong tiếng Anh
