Khám phá phonics – phương pháp giúp trẻ học ngữ âm tiếng Anh hiệu quả và thú vị.
Hiện nay, việc tìm kiếm một phương pháp học tiếng Anh hiệu quả cho cả phụ huynh và trẻ em quả thực không hề đơn giản. Trong bài viết dưới đây, ILA sẽ giới thiệu về phương pháp tiếng Anh phonics – phương pháp dạy học tiếng Anh cho trẻ phổ biến và được đánh giá cao ở nhiều nước trên thế giới. Vậy phonics là gì?
Phonics là gì?
Phương pháp phonics hay còn được gọi là phương pháp ngữ âm tiếng Anh. Vậy ngữ âm là gì? Ngữ âm là một khái niệm trong ngôn ngữ học, chỉ cách các quan hệ âm như: lưỡi, môi, họng, dây thanh quản sắp xếp và tạo ra các âm thanh khác nhau. Nói một cách đơn giản, chính là ghép vần để đọc các từ tiếng Anh.
Khi biết các quy tắc cơ bản của phonics, trẻ có thể dễ dàng nhận diện và giải mã cách đọc các từ. Phương pháp này là nền tảng của việc học đọc và viết tiếng Anh, với ưu điểm nhận biết một chữ cái tiếng Anh như nguyên âm, phụ âm và các âm đơn lẻ của từng chữ cái. Nó cũng giúp nhận biết âm của các tổ hợp chữ cái khi được kết hợp và nói thành từ hoàn chỉnh.
Tại sao trẻ nên học tiếng Anh phonics (phương pháp ngữ âm)?
Thông tin trên đã giúp bạn biết phonics là gì. Học tiếng Anh theo phương pháp phonics mang lại nhiều lợi ích quan trọng. Phương pháp này giúp xây dựng nền tảng cho kỹ năng đọc và viết bằng cách làm cho trẻ hiểu mối quan hệ giữa chữ cái và âm thanh.
Học phonics còn giúp trẻ phát âm chính xác, hỗ trợ việc đọc từ mới, tăng cường kỹ năng viết, và phát triển tư duy phân tích. Ngoài ra, nó còn khuyến khích kỹ năng tự đọc, giúp trẻ tự tin hơn khi tiếp cận tiếng Anh. Phương pháp này đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển ngôn ngữ và kỹ năng học tiếng Anh cho trẻ ở giai đoạn sớm.
Nắm vững quy tắc đánh vần (phonics)
Phương pháp tiếng Anh Phonics có hai khái niệm quan trọng, đó là phonemes – graphemes và analytic – synthetic.
1. Phonics là gì? Nắm phonemes và graphemes
Phonemes là các đơn vị âm thanh cơ bản trong ngôn ngữ, còn graphemes là các ký tự chữ cái được sử dụng để biểu diễn các phonemes đó.
Ví dụ: Trong từ “cat” có ba phonemes là /k/, /æ/, /t/ và ba graphemes là /c/, /a/, /t/.
Khi dạy trẻ về phonemes và graphemes, bạn cần:
- Thực hiện các hoạt động giúp trẻ nhận diện và phân biệt các âm thanh trong từng từ.
- Kết hợp giữa việc đọc và viết để trẻ có thể thấy rõ sự tương ứng giữa phonemes và graphemes.
- Sử dụng hình ảnh, biểu đồ và trò chơi giáo dục để minh họa mối quan hệ giữa âm thanh và chữ viết.
- Bắt đầu với các từ ngắn, thường gặp mà trẻ thường xuyên gặp để tạo sự quen thuộc và tự tin.
2. Nắm analytic phonics và synthetic phonics
a. Analytic phonics (phân tích ngữ âm)
Phonics là gì? Phương pháp phân tích ngữ âm tập trung vào việc dạy trẻ từng vừng theo thứ tự của bảng chữ cái và giúp trẻ nhận diện các quy tắc, mẫu âm thanh trong từng vừng hoàn chỉnh. Sau khi học được các từ hoàn chỉnh, trẻ mới bắt đầu phân tích các thành phần trong từng từ.
Ví dụ: Với từ “bed”, trẻ sẽ phân tích thành các phần âm thanh /b/, /e/, /d/. Điều này giúp trẻ nhận diện các mẫu âm thanh trong từ vừng hoàn chỉnh.
b. Synthetic phonics (ngữ âm tổng hợp)
Ngược lại, synthetic phonics hướng đến việc kết hợp các âm thanh từ những đơn vị âm thanh nhỏ nhất để tạo ra từ. Trẻ sẽ học cách sử dụng phương pháp ghép vần, phân biệt âm thanh từ các phonemes và graphemes, từng bước gia tăng khả năng đọc và viết.
Ví dụ: Trẻ sẽ học cách ghép nối /m/, /a/, /p/ để tạo ra từ “map”.
Như vậy, nếu trẻ còn nhỏ, bạn nên dạy trẻ các âm chữ cái trước. Đến khi trẻ thành thạo, bạn mới giới thiệu tên chữ cái sau để trẻ định hình.
Phonics là gì? Học tiếng Anh theo phương pháp phonics nên bắt đầu từ đâu?
1. Học âm đơn và âm ghép của 2 chữ cái trước
Trẻ nên tự khám phá cách mỗi chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Anh phát âm độc lập như thế nào và cách chúng kết hợp để tạo ra âm thanh mới.
Trẻ có thể tham khảo sách Jolly Phonics handbook. Sách này khuyến khích trẻ dạy các âm theo từng nhóm và thứ tự như sau:
- a, t, s, l, p, n
- r, c, k, e, h, m, d
- g, o, l, u, f, b
- ai, ee, j, oa, ie, or
- z, w, ng, v, long oo, short oo
- y, x, ch, sh, unvoiced th, voiced th
- qu, ou, ar, oi, ue, er
2. Bắt đầu nối âm: cách nối âm
Khi đã thuộc hết các âm, trẻ có thể nhận diện để phát âm từ và nối âm.
Dưới đây là một số bước dạy trẻ cách học nối âm:
- Bước 1: Làm các bộ thẻ cho từ an (an, can, van, ran…) hoặc at (at, cat, fat…).
- Bước 2: Để dạy trẻ được thẻ “at”: lấy tay che chữ t đi và yêu cầu trẻ được âm /a/, sau đó che chữ a và yêu cầu trẻ được âm /t/.
- Bước 3: Khi trẻ đã thành thạo, thì bỏ tay ra và yêu cầu trẻ được 2 âm liên tiếp /a/ /t/, được nhanh chóng sẽ thành âm /at/.
- Bước 4: Khi trẻ nhận diện được thẻ “at” và được là âm /at/ nghĩa là bạn đã thành công.
3. Sau đó tách âm: Cách tách âm
Ngược lại với phương pháp nối âm, trong trường hợp bắt gặp một từ mới, trẻ còn có thể tách từng âm trong từ đó như cách phân tích phonemes và graphemes.
Với các bước tương tự như học nối âm, bạn hãy tách từng âm để trẻ đọc được chính xác từng từ và thậm chí là đoạn văn có nghĩa của từ nếu đặt trong bối cảnh câu.
4. Luyện tập với các từ thường xuyên sử dụng sight words
Sight words là các từ thường xuyên được sử dụng trong tiếng Anh mà trẻ có thể ghi nhớ dễ dàng bằng mắt, ví dụ như and, of, I, will… Theo thống kê, 300 sight words có thể tạo nên 75% số chữ mà bạn đã viết và đọc.
Như vậy, học được sight words, bạn sẽ có khả năng hiểu và đọc tới 75% tiếng Anh cơ bản. Tuy nhiên, với trẻ, bạn cần sắp xếp lộ trình dạy hợp lý để trẻ học dần.
Một số bộ sách học Sight words được đánh giá cao mà bạn có thể cân nhắc lựa chọn cho trẻ như:
- Sight Word Readers, tác giả Scholastic.
- Bob Books Sight Words, tác giả Bobby Lynn Maslen.
- First Little Readers, tác giả Deborah Schecter.
- Sight Word Tales, tác giả Nora Gaydos.
Ngoài ra, bạn có thể tạo các flashcard với sight words và thực hiện các bài kiểm tra ngắn để giúp trẻ nhớ từ hiệu quả.
Một số cách dạy phương pháp ngữ âm cho trẻ hiệu quả
1. Thông qua bài tập ngữ âm đơn giản
Bạn bắt đầu bằng cách nhấn mạnh vào sự quan trọng của bài tập ngữ âm đơn giản. Ví dụ, trẻ có thể tham gia vào việc ghép các hình ảnh với âm thanh tương ứng, như ghép “b” với hình bánh mì.
Trong cách dạy này, bạn cần lưu ý giúp trẻ:
- Nhận diện âm của mỗi từ một cách cẩn thận.
- Nhận biết từ có âm khác biệt.
- Giải thích sự khác biệt âm thanh giữa các từ.
2. Phonics là gì? Học ngữ âm thông qua giai điệu, bài hát
Phần này tập trung vào sự linh hoạt của giai điệu và bài hát tiếng Anh cho trẻ trong quá trình học ngữ âm. Trẻ có thể học vui vẻ thông qua bài hát như “ABC Song” và thậm chí tạo ra giai điệu riêng để nhớ các âm thanh nhất định.
Bạn có thể tìm và dạy trẻ các bài hát như: Twinkle twinkle, Little star, If you’re happy and you know it, The wheels on the bus, Old MacDonald had a farm…
Phonics là gì? Gợi ý bài tập ngữ âm cho trẻ
Minimal pairs là các cặp từ có thể phân biệt nhau chỉ bằng một phần nhỏ của âm thanh, thường là một phụ âm hoặc nguyên âm. Bạn nên sử dụng các thể bài chứa các cặp minimal pairs giúp trẻ phát âm.
Dưới đây là một số bài tập minimal pairs bạn có thể luyện tập với trẻ:
- /b/ và /p/:
- /t/ và /d/:
- /k/ và /g/:
- /f/ và /v/:
- /s/ và /z/:
- /ʃ/ và /ʒ/ (âm “sh” và “zh”):
- /θ/ và /ð/ (âm “th” nhệ và “th” năng):
- /m/ và /n/:
bad (xấu) / pad (gối)
big (to) / pig (lợn)
tap (nhảy nhót) / dap (đập)
top (đỉnh) / dop (dớ)
cat (mèo) / gate (cổng)
kite (diều) / gite (nếu chín)
fan (quạt) / van (xe ô tô)
fin (vây cá) / vin (rượu vang)
sit (ngồi) / zit (nốt mịn)
sun (mặt trời) / son (con trai)
ship (tàu) / sheep (con cừu)
fish (cá) / vision (tầm nhìn)
thin (gầy) / then (sau đó)
bath (bồn tắm) / bathe (tắm)
man (người đàn ông) / ban (cầm)
mat (chiếc thảm) / nat (bị làm hỏng)
Lời kết
Cùng với sự phát triển của giáo dục, phonics trở thành phương pháp hoàn chỉnh để giúp trẻ làm quen nhanh hơn với tiếng Anh. Hy vọng rằng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu được phonics là gì cũng như dễ dàng áp dụng phương pháp này vào việc dạy tiếng Anh cho trẻ.
