Bài viết này cung cấp thông tin hữu ích về tình trạng viêm não Nhật Bản (VNNB) đang gia tăng, báo động sự phòng chống và chăm sóc sức khỏe trẻ em trong mùa nắng nóng.
Nhiều di chứng nặng nề
Theo TS.BS Nguyễn Văn Lâm – Trưởng khoa Truyền nhiễm, BV Nhi Trung ương, VNNB hay còn gọi là viêm não B, là một bệnh nhiễm khuẩn thần kinh. Bệnh có tỷ lệ tử vong cao, tỷ lệ thường xãy ra trong 7 ngày đầu khi bệnh nhân có hôn mê sâu, co giật và những triệu chứng tổn thương hành não. Những bệnh nhân qua khỏi có thể để lại những di chứng nặng nề mà hay gặp là rối loạn tâm thần, rối loạn vận động.
Thống kê tại BV Nhi Trung ương, trung bình mỗi ngày BV khám cho khoảng 2.500 đến 3.200 ca khám/ngày. Thời điểm này, số ca mắc VNNB có sự gia tăng đáng kể, từ đầu mùa đến giờ có khoảng 37 ca, so với mỗi năm thì số lượng không tăng như lượng tuổi mắc lại cao hơn (thông thường ở trẻ 2-8 tuổi).
Hiện thời tiết đang nắng nóng đỉnh điểm, trong khoa có khoảng gần trăm ca VNNB, hầu hết là những ca nặng. Trẻ lớn nhất khoa khoảng 15- 16 tuổi, còn lại đa số là 10- 12 tuổi.
Đa số các bệnh nhi đến từ các tỉnh vùng núi phía bắc như Bắc Giang, Lạng Sơn, Cao Bằng… và viện đã xác định tình trạng nhiễm nặng. Khi được hỏi, các bậc phụ huynh không nhận biết tiềm ẩn của con, có cháu không tiềm muối nhạt lại. Tình trạng nhiễm nhẹ rất nặng nề, có trẻ liệt tứ chi, nhiều cháu không tự đi được, phải mời khi qua quân đi thẳng máy kéo dài
– BS. Lâm cho hay.
Chăm sóc trẻ bị VNNB tại BV Nhi Trung ương.
Theo BS. Lâm, VNNB diễn biến theo 3 giai đoạn: ủ bệnh – toàn phát – lui bệnh.
Thời kỳ ủ bệnh:
Kéo dài từ 5 đến 14 ngày, trung bình là 1 tuần. Bệnh thường khởi phát rất đột ngột với sốt cao 39 độ C – 40 độ C hoặc hãn. Bệnh nhân đau đầu, đau bụng, buồn nôn và nôn. Ngay trong 1 -2 ngày đầu của bệnh đã xuất hiện cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn sự vận động nhận cảm. Về tâm thần kinh có thể xuất hiện lú lẫn hoặc mất ý thức. Ở một số trẻ nhỏ tuổi, ngoài sốt cao có thể thấy đi lờn, đau bụng, nôn.
Thời kỳ toàn phát:
Từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Thời kỳ này tùy thuộc vào thời kỳ virus xâm nhập vào tế bào não gây hủy hoại các tế bào thần kinh. Bước sang thời kỳ khởi phát các triệu chứng không giảm mà lại tăng lên bệnh nhân đi vào hôn mê sâu dần. Các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật cũng tăng lên như ra nhiều mồ hôi, da lạnh, rối loạn nhịp thở và tăng tiết trong lòng khí quản do vậy khi nghe phổi có thể thấy nhiều ran rít, ran ngáy và cả ran nhĩ. Mạch thường nhanh và yếu.
Thời kỳ toàn phát diễn ra ngắn, bệnh nhân nhanh chóng rơi vào tình trạng hôn mê với rối loạn các chức năng sống. Những bệnh nhân vượt qua được thời kỳ này thì tiên lượng tốt hơn. Thời kỳ toàn phát diễn ra ngắn, bệnh nhân nhanh chóng rơi vào tình trạng hôn mê với rối loạn các chức năng sống.
Thời kỳ lui bệnh:
Thông thường bước sang tuần thứ 2 của bệnh, bệnh nhân đỡ dần, nhiệt độ giảm từ sốt cao xuống sốt nhẹ và vào khoảng ngày thứ 10 trở đi nhiệt độ trở về bình thường nếu không có bội nhiễm vi khuẩn khác. Bệnh nhân từ hôn mê dần dần tỉnh, và không còn những cơn co giật, bệnh nhân hết nôn và đau đầu.
Bệnh VNNB có thể phòng ngừa bằng cách tiêm vacc xin đầy đủ và đúng lịch. Ảnh minh họa.
Bệnh nhân có thể xuất hiện những biến chứng sớm như: viêm phế quản, viêm phổi hoặc viêm phế quản – phổi do bội nhiễm hoặc viêm bể thận, bàng quang do thông tiểu hoặc đặt sonde dẫn lưu; loét và viêm tắc tính mạch do nằm lâu và rối loạn dinh dưỡng. Những di chứng sớm có thể gặp là bại hoặc liệt nửa người, mất ngôn ngữ, mất vị giác, rối loạn phối hợp vận động, giảm trí nhớ nghiêm trọng, rối loạn tâm thần.
Từ cuối tuần thứ 2 trở đi là thời kỳ của những biến chứng và di chứng muộn. Những biến chứng muộn có thể gặp là: loét niêm tràng, rối loạn giao cảm, rối loạn chuyển hóa. Những di chứng muộn có thể gặp là đột kinh, nghe kém hoặc điếc, rối loạn thầm thần…
Tiêm vacc xin phòng VNNB đầy đủ, đúng lịch
Để chủ động trong công tác phòng chống bệnh VNNB, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo cần tiêm vacc xin VNNB đầy đủ và đúng lịch. Đây là biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất.
Tiêm chủng với 3 liều cơ bản:
Mũi 1: Tiêm càng sớm càng tốt ngay sau 1 tuổi.
Mũi 2: sau mũi 1 từ 1 đến 2 tuần.
Mũi 3: sau mũi 2 là 1 năm.
Sau đó cứ 3-4 năm tiêm nhắc lại một lần cho đến khi trẻ qua 15 tuổi.
Bên cạnh đó cần xây dựng chuồng gia súc xa nhà, loại bỏ các ổ bọ gậy và tiêu diệt muỗi. Thực hiện tốt vệ sinh môi trường, giữ gìn gần nhà ở, chuồng gia súc sạch sẽ để muỗi không có nơi trú ẩn.
Ngủ màn, không cho trẻ em chơi gần chuồng gia súc để phòng muỗi đốt. Các hộ gia đình thường xuyên sử dụng các biện pháp thông thường để xua, diệt muỗi.
Khi có dấu hiệu sốt cao cùng với các triệu chứng tổn thương hệ thần kinh trung ương cần phải đưa ngay bệnh nhân đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
|
Để phòng bệnh cho trẻ những ngày nắng nóng, BS. Trần Thu Thủy – BV Nhi Trung ương khuyến cáo cha mẹ cần tham khảo dự báo thời tiết để lập kế hoạch cho các hoạt động ngoài trời của trẻ. Đội mũ rộng vành, mặc quần áo thoáng mát, rỗng rãi, sáng màu, bôi kem chống nắng 30 phút trước khi ra đường. Tránh những nơi nắng gắt, không đưng trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời hay đứng ở nơi đổ bóng người. Hạn chế hoạt động thể lực mạnh, tranh thủ tìm chỗ mát khi có bóng râm. Uống đủ nước, dùng các loại dịch không gây lợi tiểu, ví dụ nước lọc, tránh các loại nước có cồn vì chúng càng làm gia tăng tình trạng mất nước. Khi hoạt động thể lực trong môi trường nóng bức, trẻ có thể uống 0,5-1 lít nước mất mỗi giờ. Tắm nước mát cho trẻ. BS. Thủy cũng lưu ý, quạt máy có thể khiến trẻ thấy lạnh, nhưng khi nhiệt độ môi trường lên quá cao, quạt sẽ không giúp phòng ngừa bệnh do nắng nóng. Quạt máy nên đặt gần cửa để mát. Tắm nước mát hoặc chuyển vào nơi có điều hòa vài giờ mỗi ngày cũng giúp làm giảm nguy cơ bị bệnh do nắng nóng. |
