Tìm hiểu về các nguyên nhân làm tăng nguy cơ sinh con nhẹ cân và khó khăn trong thai kỳ.
Những lý do dưới đây được xem tiềm ẩn gây chứng nhẹ cân ở trẻ nhỏ.
Nhiễm trùng
Theo Trung tâm Kiểm soát & Phòng chống dịch bệnh Mỹ (CDC), trẻ sơ sinh nhẹ cân là những bé có cân nặng dưới 2.500g. Nếu từ 1.000g và 1.499g được xem là rất nhẹ, dưới 1.000g là siêu nhẹ. Một trong những nguyên nhân hàng đầu làm trẻ sơ sinh nhẹ cân là nhiễm trùng bào thai.
Dưới đây là những nguyên nhân rất tiềm ẩn, nhất là khi người mẹ mang thai mắc một số loại bệnh như: cảm lạnh, cúm, một số bệnh nhiễm trùng do virus và ký sinh trùng làm cho bào thai tăng trưởng chậm, đột ngột gia tăng dịch tăng đột biến sinh. Theo CDC, một số tác nhân gây bệnh sau:
Cytomegalovirus và virus herpes có trong tiết dịch của cơ thể, sau đó truyền sang cho cơ thể đứa trẻ. Nó làm gia tăng bệnh khuyết tật ở đột ngột thần kinh và gây ra hội chứng Down.
Rubella:
thường được gọi là bệnh sởi Đức, virus này có thể gây ra dị tật bẩm sinh như chậm phát triển tinh thần, thiểu giáp, thiểu giáp và các vấn đề về tim mạch. May mắn, bệnh sởi Đức có thể ngăn chặn được thông qua tiêm phòng vaccine sởi, quai bị và rubella (MMR).
Bệnh thủy đậu:
tiếp xúc với virus này trong giai đoạn thai kỳ, nhất là 6 tháng mang thai đều có thể gia tăng hội chứng thủy đậu bẩm sinh, gây dị tật chân tay, sẹo, vân để tăng trưởng và khuyết tật tâm thần.
Toxoplasmosis:
nhiễm ký sinh trùng này trong khi mang thai có liên quan đến khuyết tật não, thành và thị lực. Ký sinh trùng có nhiều trong thịt chưa nấu chín, phần động vật nhất là phần mề.
Mẹ bầu nhiễm trùng khi mang thai có thể khiến bé chào đời nhẹ cân. (Ảnh minh họa)
Khuyết tật khi sinh
Những dị tật làm cản trở sự phát triển bệnh thường gặp của bào thai và dẫn đến sinh non. Ví dụ trẻ sơ sinh phát triển nhưng vẫn để lại những vấn đề như chuyển vị đột ngột mạnh bên hoặc bệnh gai đột sống (đột ngột mờ). Đây là hiện tượng đặc trưng trong khi các động thần kinh không mở đúng đường đi, bác sĩ sẽ phẫu thuật cho trẻ ngay khi còn trong bụng mẹ và đây chính là nguyên nhân gây hiện tượng sinh non.
Theo nghiên cứu công bố gần đây trên tập chí Obstetrics & Gynecology, dị tật bẩm sinh còn gây ra một số chứng bệnh hội chứng như Down, Linefelter, Turner, Patau hay hội chứng Edwards và khuyết tật hở môi và hở hàm ếch…
Căng thẳng khi mang thai
Stress hay căng thẳng là một căn bệnh phụ nữ mang thai thường mắc phải. Tuy nhiên mức độ ở mỗi người khác nhau.
Theo Trung tâm từ vườn Mẹ và trẻ của Bệnh viện Clereland Clinic thì khi mang thai có thể phụ nữ được bẩm nhiên nhiều hơn từ 40 – 50% lượng máu so với mức bình thường, tim làm việc với tần suất 30 – 50% so với mức bình thường. Ngoài áp lực này còn kề đến các yếu tố khách quan như việc kiếm sống, điều kiện kinh tế… làm cho phụ nữ phải gánh chịu nhiều căng thẳng và một khi áp lực quá lớn, việc quá khẳng định quá trình sức khỏe của con người sẽ phát sinh tình trạng sinh non, sinh thiểu tháng.
Dinh dưỡng kém
Ăn uống kém và suy dinh dưỡng không chỉ ảnh hưởng đến mẹ và còn ảnh hưởng đến đứa trẻ từ tương lai. Ví dụ, axit folic là dưỡng chất cần cho việc hình thành não và cột sống, protein cần cho sự phát triển tế bào của trẻ nhưng một khi thực ăn suy giảm dưỡng chất thì trẻ phát triển chậm cả thể chất lẫn tinh thần. Và lý do này, trong giai đoạn mang thai nếu ăn uống kém sẽ hạn chế sự tăng trưởng của đứa trẻ.
Dinh dưỡng của mẹ đóng vai trò quan trọng với sự phát triển của thai nhi. (Ảnh minh họa)
Theo Hiệp hội sản phụ khoa Mỹ (ACOG) thì khi mang thai có thể người phụ nữ tăng khoảng 25 – 36 pound (11 – 15kg) là hợp lý. Để làm được điều này bác sĩ khuyên nên áp dụng thực đơn khoa học, hợp lý, tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm nguyên chất dạng hạt, thịt nạc, uống đủ nước ít nhất trong cả chu kỳ mang thai. Hạn chế thực phẩm có giá trị dinh dưỡng thấp, đồ ngọt, thực phẩm chế biến quá kỹ. Nên bổ sung 400mcg axit folic/ngày trong vòng 3 tháng trước khi mang thai hoặc 3 tháng đầu mang thai để giảm khuyết tật cột sống và hẹp sọ cho đứa trẻ sau khi ra đời.
Nhau thai làm sai chức năng
Nhau thai là một bộ phận trung gian giàu dưỡng chất liên thông giữa cơ thể mẹ và bé, nhưng một khi làm sai chức năng, thậm chí hiệp sớm gây cản trở sự phát triển của đứa trẻ và dẫn đến tình trạng sinh nhẹ cân. Sự trụct trặc nhau thai rất đa dạng, như bệnh tiền đạo nhau thai, trong đó nhau thai hóa liếng ngay ở cổ tử cung, che kín toàn bộ hoặc một phần miệng mở. Thậm chí có cả những trường hợp hợp nhau bị bong non, nhau thai bất đầu tách ra khỏi thành tử cung khi mang thai, hoặc trước khi sinh.
Tỷ lệ bệnh nhau thai bị trục trặc ảnh hưởng tới khoảng 1% số ca mang thai và có những trường hợp nghiêm trọng làm giảm việc vận chuyển oxy cấp tới cho đứa trẻ và hậu quả dẫn đến hiện tượng sinh non và nhẹ cân.
Sự co tử cung
Khi thai nhi neo vào tử cung thì cơ tử cung đông lại để giúp bào thai phát triển và hạn chế sự co viêm nhiễm nhưng khi sự co xảy ra như cổ tử cung đông mở không đúng cách sẽ gây ảnh hưởng đến quá trình phát triển của bào thai và khi bào thai phát triển sẽ làm tăng áp lực và phát sinh tình trạng sinh non.
Để khắc phục sự co này, bác sĩ thường khâu tử cung để bảo thai phát triển ổn định định 37 – 38 tuần hoặc có trường hợp hợp phải nằm khép kín ngay trên giường. Ngoài ra, u xơ tử cung, dị dạng tử cung cũng làm cho em bé phát triển không đúng cách. Ví dụ, trường hợp tử cung có hình trứng thay vì hình ovan hoặc bầu tử cung quá nhỏ không đủ không gian để cho trẻ phát triển cũng phát sinh tình trạng sinh non, sinh nhẹ cân.
Do chất kích thích
Theo các chuyên gia ở ACOG thì những thập kỷ gần đây như những ca sinh nhẹ cân, sinh non gia tăng vì thuộc kích thích, thậm chí cả thuốc không kê đơn gây ra. Vì lý do này phụ nữ mang thai nên tránh xa các loại thuốc kích thích, thường xuyên kiểm tra sức khỏe thai nhi. Một số loại thuốc kích thích như cần sa, ma túy, heroin, cocaine… là những loại thuốc rất độc nên tránh xa, nhất là ảnh hưởng đến sự phát triển trí não, khả năng nhận thức, học hành sau này của trẻ. Ngoài ra còn phải kể đến rượu có thể gây hội chứng ngộ độc rượu (FAS) nguy hiểm cho trẻ và là nguyên nhân gây đẻ non rất cao.
Thuốc lá
Nếu người mẹ mang thai hút thuốc lá hoặc hít phải thuốc lá cũng rất nguy hiểm cho đứa trẻ tương lai làm tăng gấp đôi tỷ lệ sinh nhẹ cân và khuyết tật bẩm sinh. Lý do, trong thuốc lá có rất nhiều hóa chất độc hại như nicotin, hắc ín, CO2…
Đây là những hóa chất cản trở việc vận chuyển oxy và giảm sự phát triển của đứa trẻ. Nếu người mẹ càng nghiện càng phải nhiễm thuốc lá nhiều thì nguy cơ sinh non, sinh nhẹ cân càng là rất lớn, do vậy để hạn chế những điều bất lợi, thì phụ nữ mang thai cần tránh xa thuốc lá cả hút thuốc lá thụ động (hít phải khói thuốc từ người khác phát ra).
Trẻ chào đời không đạt chuẩn cân nặng có thể gặp nhiều vấn đề về sức khỏe. (Ảnh minh họa)
Bệnh viêm nhiễm của người mẹ
Theo ACOG, phụ nữ mang thai mắc bệnh mãn tính như đái tháo đường, bệnh tim bẩm sinh hoặc gặp khó khăn khi mang thai thì nguy cơ sinh non và nhẹ cân rất cao. Nếu có ý định định sinh con cần tư vấn bác sĩ để điều trị những căn bệnh này trước khi thụ thai hoặc tư vấn liệu có nên sinh con.
Đối với nhóm người này, biến chứng thai kỳ rất cao. Ví dụ nhiễm trùng từ cung hoặc bệnh tiền sản giật, cao huyết áp có thể gây đẻ non, sinh nhẹ cân. Riêng bệnh tiền sản giật có mức độ ảnh hưởng tới 10% số phụ nữ mang thai và là thủ phạm gây ra 15% số ca sinh non, sinh nhẹ cân trên thế giới hiện nay.
Nhiễm nhiều, đẻ dày
Theo CDC, những phụ nữ đẻ dày, đẻ nhiều là nhóm có tỷ lệ sinh nhẹ cân cao nhất. Ví dụ, ở nhóm sinh đôi tỷ lệ sinh non, sinh nhẹ cân là 60%, sinh ba là 90% và từ những ca sinh trở lên là 100%. Lý do của hiện tượng này là tử cung phải làm việc tối đa, suy giảm dưỡng chất, thiểu máu, cao huyết áp và rất nhiều tác động mang tính thần kinh khác.
