Bài viết này nói về nhiều gia đình ở Việt Nam có người mắc bệnh dại do ăn nấm độc, một thực trạng đáng lưu tâm.
Nhiều vụ ngộ độc nấm tập thể
Mới đây nhất, tại Thuận Châu (Sơn La), sau khi ăn canh nấm lạ màu trắng được hái sau nhà, 9 người trong gia đình đã có biểu hiện ngộ độc, với các triệu chứng: Đau đầu, nôn, đau bụng đi ngoài, da xanh tái và được đưa xuống Bệnh viện Đa khoa huyện Thuận Châu để điều trị. Trong số này, có 2 bệnh nhân ngộ độc nặng, một bé gái mới được 1 tháng tuổi.
Trước đó, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận một bệnh nhân trong một gia đình ở Vị Xuyên (Hà Giang) có 4 người cùng bị ngộ độc nấm. Đáng tiếc, 3 người đã tử vong (tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Giang) vì ngộ độc quá nặng. BS Nguyễn Tiến Dũng, Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, loại nấm mà bốn người trong gia đình này ăn phải là loại nấm gây ngộ độc chết người sau khi ăn chỉ một miếng nấm, gây viêm gan nhiễm độc phá hủy tế bào gan, suy gan cấp, dẫn đến hôn mê gan.
Một bệnh nhân ngộ độc nấm cực kỳ nguy kịch được cứu sống tại Bệnh viện Bạch Mai (ảnh bệnh viện cung cấp).
Các biểu hiện thường xuất hiện muộn sau khi ăn từ 6-40 giờ (thường là 12-18 giờ) như: Buồn nôn, nôn nhiều, tiêu chảy liên tục như tảo, kéo dài 1-2 ngày, gây mất nước và rối loạn điện giải, trụy mạch, tiểu ít hoặc vô niệu. Sau đó, các biểu hiện tiểu biến mất, bệnh nhân và thấy thuốc để hiệu nghiệm là bệnh đã khỏi nhưng vài ngày sau sẽ xuất hiện tình trạng viêm gan với các biểu hiện: Vàng mắt, vàng da, chân ẩm, đầy bụng, mệt mỏi, dẫn đến người bệnh sẽ mê sảng rồi hôn mê gan, suy gan; xuất huyết dưới da, niêm mạc, tiểu ra máu… và cuối cùng là tử vong.
Ths.BS Nguyễn Trung Nguyễn, phó trưởng Trung tâm Chống độc cảnh báo, thời điểm cuối xuân – đầu hè, bắt đầu vào mùa nấm phát triển nhiều, hay xảy ra ngộ độc nấm. Trung tâm Chống độc vào thời điểm này thường tiếp nhận nhiều bệnh nhân ngộ độc nấm. Hầu hết đều là các trường hợp ngộ độc nấm tập thể, trong một gia đình.
Không thể phân biệt nếu chỉ dựa vào hình dạng, màu sắc
Theo BS Trung Nguyễn, trên thế giới hiện có hơn 5.000 loại nấm, trong đó có khoảng hơn 100 loại nấm độc mà việc hình dáng bên ngoài rất khó phân biệt giữa nấm lành (ăn được) và nấm độc gây chết người. Cấp cứu và điều trị ngộ độc nấm rất tốn kém nhưng tỷ lệ tử vong rất cao (trên 50%), có những gia đình đã tử vong cả nhà sau khi ăn phải nấm độc. Vì vậy, để an toàn, người dân chỉ nên ăn những loại nấm được nuôi trồng, đã biết chắc chắn chủng loại nấm, nguồn gốc nấm, đảm bảo là ăn nấm được mà không bị ngộ độc.
BS Trung Nguyễn khẳng định, hoàn toàn không nên và không thể dựa vào hình thái, màu sắc cây nấm để phân biệt nấm lành hay nấm độc. Càng không nên ăn thử để khám phá. “Các loại nấm độc kể cả sau khi đun nóng nếu nhiệt độ 200 độ C, độc tố vẫn còn. Bản thân đã từng ăn nấm mọc hoang không bị ngộ độc cũng không có nghĩa là bản sẽ không sao nếu ăn tiếp. Độc vật ăn thử không bị ngộ độc nhưng khi con người ăn vào vẫn có thể bị ngộ độc như thường”, BS Trung Nguyễn phân tích.
Các chuyên gia cho biết, hầu hết các vụ ngộ độc nấm không xác định được loại nấm nên việc xử lý trí cấp cứu còn gặp nhiều khó khăn. Diễn biến ngộ độc nấm không thể lường trước được và là nguyên nhân tử vong của hầu hết các trường hợp ngộ độc nấm xảy ra hàng năm ở nước ta.
Trên thực tế, 80% bệnh nhân tử vong nếu được cấp cứu muộn. Điều đó cho thấy khâu cấp cứu ban đầu các ca ngộ độc nấm rất quan trọng. Trong khi chờ vận chuyển cấp cứu, bằng mọi biện pháp phải loại nhanh chất độc ra khỏi cơ thể bằng cách gây nôn hoặc dùng thuốc giải độc có tác dụng làm giảm hoặc trung hòa chất độc (than hoạt tính). Gây nôn bằng cách móc họng hoặc dùng băng chảy đánh răng thật sâu vào họng cho buồn nôn, nôn cho đến khi ra nước trong mới thôi. Nếu bệnh nhân tiêu chảy nhiều gây mất nước, phải bù nước bằng cách uống dung dịch Oresol; uống than hoạt tính: Uống 30g than hoạt tính (2 thìa canh) với 1-2 cốc nước (có thể cho ít đường trắng cho dễ uống).
Than hoạt tính sẽ hấp phụ chất độc, chuyển vào phần để tống ra ngoài. Nếu bệnh nhân mê man bắt tính, cần đưa đi cấp cứu ngay tại cơ sở y tế gần nhất. Nếu người bệnh hôn mê, có gaio phải cho nằm nghiêng. Nếu người bệnh thì yếu ngửi mùi hôi thối nhân tạo bằng các phương tiện cấp cứu tại chỗ. Sau khi sàn cứu, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để cấp cứu kịp thời.
Điều cần lưu ý khác là bệnh nhân không chờ quan ngại sau khi sàn cứu đã hết triệu chứng nôn, đau và tiêu chảy là hết ngộ độc. Cần nằm tại viện để theo dõi thêm vì có thể sau 3-4 ngày, các biểu hiện suy gan thầm lặng mới bộc lộ… Để phòng tránh ngộ độc nấm, các chuyên gia khuyến cáo người dân không nên ăn nấm rừng và nấm mọc tự nhiên khi không biết đó là nấm độc hay nấm không độc. Kiểm tra nấm thật kỹ trước khi nấu, khi biết chắc chắn nấm ăn được mới được ăn. Bạn cảnh báo rằng, tuyệt đối không dùng nấm lạ, kể cả nấm bị mốc, thì nấm có màu sắc khác lạ và có hiện tượng phát quang. Khi ăn nấm không nên uống rượu, có một số nấm không độc nhưng có chứa những thành phần gây ra phản ứng hóa học với thành phần trong rượu gây ngộ độc.
|
BS Nguyễn Trung Nguyễn, phó trưởng Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết: “Chẳng may ăn phải nấm độc, nên gây nôn bằng cách lấy băng chải sau bữa ăn, sau đó đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời”. |
