Khám phá hành trình truyền thống và cảm xúc đằng sau những chiếc bánh trung thu tại gia đình Tú Anh.
Video chỉ Tú Anh chia sẻ về những chiếc bánh Trung thu truyền thống.
Những ngày trời đất bắt đầu chuyển mình sang thu với làn gió heo may nhẹ nhàng, con ngõ nhỏ Vòng Hà lại đưa ra những bánh ngọc tuyệt mỹ, bánh dẻo thơm nức khiến bao người đi qua cũng phải xao xuyến, háo hức về ngày Rằm trọn vẹn tháng 8. Bao năm qua, cứ mỗi mùa tháng 8 về, gia đình chị Tú Anh lại tất bật trong xưởng với những mẻ bánh Trung thu phục vụ mọi người trong con ngõ nhỏ này.
Ở ngoài, người ta tất bật những thông hàng chở đến cho khách còn trong xưởng, người thong thả đôi tay trên nhân, nhào bột, nặn, đổ khuôn, nướng bánh. Mỗi người một công việc, họ cảm thấy rất vui, chỉ nghe thấy tiếng khuôn gõ đập vào nhau “cạch cạch” rồi lộ ra chiếc bánh hoa văn đã được hình thành sau khi rời khỏi khuôn.
Chiếc bánh ngọc của gia đình chị Tú Anh sau khi ra lò.
Đến công đoạn này, nhiều người mới đươc hết thẩy thoải mái, nghỉ ngơi đôi chút bì thực hiện một quy trình làm bánh truyền thống đầy kỳ công, vật vã, thêm chút phải chuẩn bị nguyên liệu cả tháng trời cho một mùa Trung thu.
Nhắc đến cái tên Tú Anh có lẽ nhiều người vẫn còn cảm thấy xa lạ nhưng nếu nhắc đến cái tên Phương Soát, chắc hẳn những người xưa cũ, thích hướng về bánh Trung thu Truyền thống của mảnh đất Hà Thành sẽ cảm thấy quen thuộc hơn. Chỉ Tú Anh thầm sự, mấy chức năm tiếp quản nghề truyền thống của gia đình là mấy chức năm chị bị “mất tên” bởi cái tên của bột bánh đã in sâu vào trong tâm trí mỗi người.
Thay bột bề mẹ tiếp quản, gần như nghề làm bánh Trung thu truyền thống bao năm như vậy, chị cũng không biết mình là đời thứ bao nhiêu của gia đình. Chỉ chỉ biết rằng, từ khi sinh ra chị đã được “đắm mình” trong những hương vị truyền thống ấy và đến khi lớn lên chỉ được tận tay cùng gia đình góp một phần Trung thu đẹp, kỷ niệm trong ánh mắt trẻ của nhiều người.
Chỉ nghe bột kể lại rằng, thuở xưa cả phố Hà Nội xin làm ẩm, sinh sống, chiếm đất đai. Chiếc bánh Trung thu có từ thời bấy giờ. Mỗi mùa Trung thu đến, các nhà Ba Tàu làm bánh lại treo tiền trên cao, rồi những đồi mùa lần sư từ đến đánh trọng vựng lên để lấy tiền của nhà chủ. Trung thu xưa dù nghèo khó nhưng vui lắm.
Thưở đó, bánh Dòng Hương Viên và Tây Nam ở Hàng Buồm là nơi nổi tiếng nhất. Tuy nhiên, người Việt bán bánh, hễ ai mua một hộp bánh ngọc của người Ba Tàu phải mua thêm một hộp bánh dẻo của mình với giá như nhau 10 nghìn/chếc.
Rồi đến thời bao cấp, cuộc sống nghèo khó, khổ cực phải ăn bánh mì nấu rau muống và cà chua bị rụng, mỗi cán bột chỉ được 5 làng thịnh/tháng, 3 cây nan hoa xe đảo, Tết Trung thu khi ấy là những chiếc bánh ngọc chỉ với nhân khoai đậu giản đơn cũng đầy ắp.
Bánh Trung thu là hàng thực phẩm ăn liền không phải lưng khổ mà dùng nguyên liệu để năm này qua năm khác.
Đó là những kỷ ức Trung thu xưa trong chị qua lồi kể của bột. Còn đối với chị, Trung thu là những ngày nướng bánh bằng than. Cứ mỗi khi mùa đến, không phải được than phải đốt cẩn thận cho sảy rồi những ngày tảo vị không kịp phải đi xác từ sỏi than mang về nướng bánh.
Thưở đó, không được thuế người nên gia đình chị cũng huy động tất cả họ hàng, anh em thân thiết để làm bánh.
Những nguyên liệu trong chiếc bánh đều được gia đình chị tự cắt, tự làm từ nước hoa bưởi, nấu bì, nhân mứt sao cho ngọc đầu ướt đẫm không bị ngắt ngáy.
Rồi đến khi đặt nước chuyển đổi sang dùng điện, đó là kỷ ức của 30 năm về trước, chị mình một mình sáng lại học Bách Khoa nhờ người bạn làm lò nướng cùng được chừng gần hết một quy trình dành cho bánh truyền thống không mang đến nhiều khó khăn trong mỗi lầm lẫn làm bánh. Mỗi lần nướng bánh có thể nướng được 30 chiếc. Tuy nhiên, thưở ấy, công việc nướng bánh cũng bị giảm độ khó nhiều khi mất điện.
Đến thời kỳ công nghiệp hóa, chiếc lò nướng được điện 2 cây vàng ấy cũng bị mất, được thay thế bằng lò đường Trung Quốc, Đài Loan với năng suất mỗi lần nướng được 200 chiếc. Từ đó, gia đình chị cứ mãi gắn bó với những chiếc lò nướng bánh này. Thậm chí 1-2 năm thay một lò.
Chị Tú Anh bảo, mặc dù hình thức nướng bánh thay đổi qua mỗi thời kỳ như nhưng công thức làm bánh chị vẫn giữ nguyên những gì cũ của truyền thống. Công thức bánh hoàn toàn do đôi bàn tay mình làm ra, không sử dụng máy móc.
Hiện nay, chị phát triển bánh ra thị trường nước ngoài, trong nước, bán cạnh tranh ngược lại ở Châu Âu, xuất khẩu Hàn Quốc, Nhật Bản.
Chị còn nhắc những ngày mong 10 đến 14 tháng 8 phải vắt chân lân cổ làm bánh phục vụ khách, hễ bánh ra lại được mọi người xí phận hết bay. Ngày nào cũng vậy, mọi người trong gia đình chị đều phải dậy từ 4h sáng đến 11h để kết thúc công việc. Mặc dù mệt nhưng cũng là niềm tự hào vời nghề truyền thống của gia đình chị.
Thế nhưng, khi đến nước ngoài phát triển, những chiếc bánh sản xuất công nghiệp được bày bán trên những sạp hàng, chiếc bánh truyền thống của gia đình chị cũng càng bị ảnh hưởng ít nhiều và trở nên bấp bênh.
Chị không nhắc nhở thời gian đó là như những năm bao nhiêu nhưng chị biết rằng, gia đình chị mất 2 năm buồn thiu và luôn tự thực mặc “Tại sao đồng người giờ đón nhẹ nhàng nội vù nhau đến mà không còn nữa?”
2 năm lao đao khi khách không còn đến nhiều nữa, đã có lúc chân ngẫm, chỉ muốn bỏ nghề như nhưng vẫn nhận viên khen ngon lại là động lực cho chị tiếp tục. Thế rồi sau 2 năm ấy, đồng người mua bánh lại dồn về trở lại, lượng khách đến mua ở gia đình chị lại trở về với vị trí cũ.
Khi đặt nước phát triển, đã nhiều lần chị nghỉ đến việc chuyển đổi cửa hàng từ sản xuất truyền thống sang sản xuất công nghiệp nhưng những lợi khuyền, động viên của khách hàng “yêu quý chiếc bánh truyền thống” đã giúp chị quay trở lại theo đuổi, gắn ghi những gì truyền của gia đình chị.
Những vị khách mua bánh hay động viên giữ nghề truyền cho con cháu không nay mai thất truyền thì hãy luôn là động lực cho chị gần bỗng nghề nghiệp hẳn.
Chị bảo, đến nay, dù những chiếc bánh handmade hay bánh công nghiệp, Trung Quốc chỉ 3 nghìn/ chiếc trần ngập thì chị vẫn tin chiếc bánh Trung thu truyền thống của gia đình mình vẫn đứng vững được trển thị trường bởi chị tin “cái tinh, cái sành” của người tiêu dùng nói chung và người Hà Thành nói riêng.
“Các cụ ngày xưa rất tinh túy ngồi ngắm ngẫm đầm đà sen và chiếc bánh Trung thu, đắm thời, ăn bánh, uống trà, phân tích từng miếng mỡ giòn thắm ngày hay không. Chiếc bánh truyền thống là chỉ cần nhịn hợp bánh bột mũi lần đều tất lên ngao ngại Trung thu: “À Trung thu đến rồi”. Đó là cảm nhận chính không phải chỉ đơn giản là cắt miếng bánh ra ăn cho no bụng. Vì thế tội tin, sớm muộn gì người ta cũng quay đầu về cái cốt truyền như tôi đã gắn ghi chiếc bánh gia đình bao năm qua”
, chị Tú Anh mỉm cười chia sẻ.
