Giáo dục là yếu tố hàng đầu ảnh hưởng đến tương lai của trẻ, phụ huynh cần đánh giá đúng cách tiếp cận trong quá trình này.
Trong xã hội hiện đại, giáo dục luôn được coi là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến định hướng tương lai của trẻ. Tuy nhiên, không ít bậc phụ huynh đã có những cách tiếp cận một chiều, khi đánh giá khả năng học tập của con dựa trên tích nhắc hiện tại.
Một trong những câu nói thường gặp là
“Nếu con không học giỏi thì sau này bạn vẽ số, nhất là ve chai…”
Việc chế bai này dù vô tình hay cố ý đều gây tổn thương về tinh thần của trẻ.
Khi bố mẹ chế bai trẻ, đặc biệt là khi trẻ đang trong giai đoạn phát triển nhạy cảm, điều này có thể dẫn đến cảm giác tự ti và tuyệt vọng. Trẻ sẽ cảm thấy rằng mình không đủ tốt, không có giá trị và từ đó có thể dẫn đến sự chán nản trong học tập.
Ảnh minh họa.
Mỗi đứa trẻ đều có những điểm mạnh riêng. Thay vì chỉ nhìn vào kết quả học tập, bố mẹ nên đánh giá toàn diện hơn về năng lực, sở thích và đam mê của trẻ. Việc khuyến khích trẻ phát triển theo hướng mà mình yêu thích sẽ giúp trẻ tự tin hơn và có động lực để phấn đấu.
Câu nói
“tương lai chỉ bàn về số”
cũng thể hiện một cách suy nghĩ hạn hẹp về thành công trong cuộc sống. Thực tế cho thấy, nhiều người thành công không chỉ dựa vào thành tích học tập mà còn nhờ vào những kinh nghiệm sống, sự kiên trì và khả năng thích ứng với hoàn cảnh.
Các nhà lãnh đạo, doanh nhân thành đạt thường là những người đã vượt qua nhiều thử thách và học hỏi từ thất bại trong quá trình phát triển. Nhằm giúp bố mẹ lựa chọn phương pháp nuôi dạy phù hợp, cũng như hướng đi cho trẻ phát triển tính cách lãnh đạo mạnh mẽ, chuyên gia tâm lý Quang Thị Mộng Chi đã có những chia sẻ hữu ích xoay quanh vấn đề này.
Thưa chuyên gia, nhiều phụ huynh trong lúc nóng giận vô tình chế bai “Học không giỏi thì sau này bàn về số”…, có thể hình thành những niềm tin giới hạn trong ý thức của trẻ không? Nếu có, chúng thường thể hiện ra như thế nào?
Câu nói
“Học không giỏi thì bàn về số”
có thể khiến trẻ hình dung về hình ảnh như những em bé quần áo xác xệch, đối diện những điều nằm ở mức thu nhập thấp. Khi nói đến điều này, mục tiêu của bố mẹ là mong con biết tự khổ, tự khống chế mà cứng cáp học hành.
Tuy nhiên, nó có thể gây ra việc đánh giá về nghề bàn vẽ số là không tốt, dẫn đến coi thường những người làm nghề bàn vẽ số hoặc những công việc tương tự, thậm chí chỉ xem thường những công việc này.
Mặt khác, một số trẻ khi có lực học thực sự chưa tốt dù đã có những cơ gắng thì cũng chỉ có thể làm nghề bàn vẽ số thôi. Điều này ảnh hưởng chưa tốt đến nhận định về công việc, về bản thân và khả năng phát triển của trẻ.
Những tác động lâu dài của việc nghe những câu nói như vậy có thể ảnh hưởng thẩm mỹ học tập, quyết định nghề nghiệp của trẻ trong tương lai ra sao?
Cái gì tốt mà làm nhiều quá cũng không còn tốt nữa, huống hồ gì việc này lại tiềm tàng những nguy cơ không tốt cho sự phát triển của con.
Nếu liên tục nghe đi nghe lại về những thông điệp này có thể khiến trẻ cảm thấy bị ám thị về việc mình học tập sẽ dẫn đến chán nản, việc học này có thể khiến trẻ trở nên căng thẳng hơn và cũng càng thêm khó khăn.
Hoặc một số trẻ thì ghét luôn ba mẹ vì không chịu nhìn nhận sự nỗ lực của con mà cứ đổ lỗi. Hay một số trẻ khác thì bị lẫn, sẽ nghe tai này rồi cho lẫn sang tai kia mà không thêm chút ý định nào.
Tất cả những ảnh hưởng hình như đều diễn ra theo cách nào thì cũng không tốt cho sự phát triển dòng lực học tập, thái độ cũng như quyết định nghề nghiệp trong tương lai của các con.
Phương pháp nào là hiệu quả để bố mẹ có thể truyền đạt kỷ luật mà không làm trẻ cảm thấy áp lực hoặc thiếu tự tin?
Bố mẹ phát triển bản thân, tự tin về mình, đồng thời thông qua việc chia sẻ về khát khao, hoài bão, những lý nhân xét về người này người kia, qua cách đối diện riêng, khuyến khích và định hướng con tham gia một số những hoạt động thì càng đã đủ cho con cái thấy kính kỳ về bố mẹ.
Song song đó, bố mẹ cũng khuyến khích con tự nhận định và khám phá bản thân, tự đưa ra lựa chọn và những quyết định cho cuộc đời, bố mẹ ở bên cạnh để hỗ trợ khi con cần và sẵn sàng nâng đỡ khi con gặp khó khăn, chịu áp lực.
Việc trẻ tin tưởng luôn có người sát cánh đồng hành cùng mình, luôn ở đó để che chở và bảo vệ mình sẽ giúp cho trẻ có cảm giác an toàn để nếu muốn thì trẻ có thể sẵn sàng khám phá và trải nghiệm.
Nếu trẻ cảm thấy thiếu động lực do những câu nói không vui, bố mẹ nên làm gì để giúp trẻ tìm lại niềm đam mê và mục tiêu trong học tập?
Bố mẹ phân tích những tình huống đưa ra những câu nói ấy, ý nghĩa của câu nói ấy và nói về những tình huống ngoài lề của câu nói ấy.
Ví dụ: Bố mẹ nói học không giỏi thì chỉ có đi bàn về số là do bố mẹ thấy con chưa chịu tâm trong việc học, mà khi con không muốn học thì bố mẹ cũng không thể ép được.
Hơn nữa, khi chúng ta không có kiến thức, kỹ năng thì những công việc chúng ta làm chỉ là những công việc đơn giản mà ai cũng có thể làm, tương tự như việc đi bàn về số, với mục thu nhập rất thấp. Vậy con có muốn làm công việc với mục thu nhập như thế hay không? Nếu con đã nỗ lực rồi mà kết quả không đạt như mong đôi thì bố mẹ cũng nên cùng con tìm ra xem cách làm của chúng ta chưa đúng ở chỗ nào để sửa, giúp con có thể học tập hiệu quả hơn.
Nếu thực sự con thấy việc học quá khó khăn, mình có thể tìm một cách khác để con lựa chọn và theo đuổi một nghề nghiệp khác phù hợp với sở thích và năng lực của con, vì còn rất nhiều lựa chọn khác nhau cho công việc mà con có thể làm để có thu nhập tốt. Vậy, con có thể cho bố mẹ biết ước mơ của con là gì không?
Tóm lại, bố mẹ cần khơi gợi và tin tưởng khi con chia sẻ những suy nghĩ và mong đợi của mình, giúp con đặt mục tiêu và hiện thực hoá một cách phù hợp nhất với nguyên vẹn và năng lực của con chỉ không phải chỉ xuất phát từ mong đợi của bố mẹ.
