Bài viết này sẽ giúp cha mẹ nhận biết dấu hiệu và cách điều trị khi trẻ bị tiêu chảy hiệu quả và an toàn.
 |
Bài viết được tư vấn bởi |
|
 PGS.TS. Nguyễn Tiến Dũng |
Khi trẻ bị tiêu chảy có thể gặp nhiều nguy cơ suy dinh dưỡng thậm chí tử vong nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời. Đây cũng là triệu chứng phổ biến ở trẻ nhỏ.
Tuy nhiên, các mẹ cần phân biệt rõ các dấu hiệu tiêu chảy để kịp thời đưa trẻ đến bệnh viện điều trị kịp thời.
1. Dấu hiệu trẻ bị tiêu chảy
Cha mẹ nên cho trẻ đi khám bác sĩ khi trẻ dưới 6 tháng tuổi bị tiêu chảy. Vì trẻ tuổi này rất dễ bị mất nước và biến chứng nặng bệnh mà người nhà có thể không nhận biết được.
Sau đây là những dấu hiệu trẻ bị tiêu chảy cần khám bác sĩ ngay:
– Trẻ vã mồ hôi mát, mặc dù chúng ta đã cho trẻ uống chăm sóc, ít, thường xuyên.
– Trẻ không chịu ăn uống gì trong khi vẫn còn tiêu chảy và nôn ói nhiều.
– Trẻ đi tiêu quá thường xuyên và chúng ta lo lắng có thể không đủ nước cho trẻ.
– Nếu khi nôn ói, chúng ta thấy dịch nôn ói của trẻ có màu xanh lá cây (dịch từ mật).
Trẻ chán ăn là dấu hiệu của bệnh đường tiêu hóa (Ảnh minh họa)
– Trẻ đau bụng nhiều, thường xuyên.
– Phân có màu.
– Trẻ có dấu hiệu mất nước.
– Trẻ mệt mỏi, lừ đừ, quấy khóc liên tục, hoặc nếu bạn thấy trẻ ngủ nhiều, khó đánh thức.
– Tiêu chảy vẫn không hết sau 7 ngày.
2. Nguyên nhân trẻ bị tiêu chảy
Có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ nhỏ bị tiêu chảy, trong đó bao gồm:
– Nhiễm virus:
Rotavirus là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh tiêu chảy phổ biến nhất ở trẻ nhỏ từ 2 tuổi trở xuống. Như vậy, từ khi vắc-xin rotavirus ra đời năm 2006, bệnh tiêu chảy ở trẻ nhỏ đã giảm đáng kể.
– Kháng sinh:
Khoảng 1 trong 10 trẻ sau khi dùng thuốc kháng sinh sẽ bị tiêu chảy, buồn nôn và đau dạ dày. Nguyên nhân là do bên cạnh nhiễm vi khuẩn có hại, thuốc kháng sinh cũng đồng thời tiêu diệt cả các vi khuẩn có lợi trong đường ruột, làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột và dẫn đến tiêu chảy.
Nếu ngừng thuốc kháng sinh là nguyên nhân khiến trẻ bị tiêu chảy, hãy cho bác sĩ biết trước khi tự ý ngừng thuốc vì việc ngừng thuốc kháng sinh sớm có thể khiến bệnh trầm trọng hơn.
Trẻ bị ký sinh trùng là nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy (Ảnh minh họa)
– Ký sinh trùng:
Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh được giữ chăm sóc tại các trung tâm có nguy cơ mắc giardia rất cao. Đây là một bệnh nhiễm trùng đường ruột do ký sinh trùng gây ra. Phải nhiễm xảy ra khi bé cho đồ chơi bị nhiễm phân mang bệnh vào miệng hoặc từ tay truyền qua thực phẩm và đưa vào miệng.
– Dị ứng sữa:
Có đến 3% trẻ nhỏ bị dị ứng với protein trong sữa hầu hết các công thức. Nếu bé có thể dị ứng với sữa mẹ đã tiêu thụ. Khi bị dị ứng với protein sữa trẻ có thể sẽ bị nôn mửa và thường xuyên bị tiêu chảy. Nếu nghi ngờ trẻ bị dị ứng với protein sữa, nên cho bác sĩ biết để nhờ hướng dẫn loại sữa phù hợp với bé. Nếu bé bú mẹ, mẹ nên ngừng sữa khiến bé dị ứng và chọn nguồn sữa khác thay thế.
3. Trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì?
Khi trẻ bị tiêu chảy, cha mẹ cần lưu ý chế độ ăn uống riêng cho đối tượng này. Bởi lúc này hệ thống tiêu hóa của bé đang có vấn đề và rất nhạy cảm.
Cách ăn uống tốt nhất cho trẻ bị tiêu chảy là uống nước.
Bé tiêu hóa phần nhiều nước nên bao giờ cũng bị mất nước. Cần cung cấp nước đúng điển hình như dung dịch ORS (oresol), ORS II, viên hydrite. Pha dung dịch bù nước là điều quan trọng giúp bé mau hồi phục và giảm thiểu tình trạng suy cạn.
Một số bé khi tiêu chảy kèm theo nôn nhiều, nên việc bù nước cần thực hiện hết sức từ từ, cho bé uống từng ít một (15-20ml từng đường uống với 5-10 muỗng cà phê nước cho một lần uống), mỗi 15 phút uống một lần.
Bé được bù đủ nước sẽ đừng như tiêu chảy, linh động, da và môi tươi tắn. Việc cho uống bù nước phải được duy trì đến khi bé đi tiêu phân xét và dưới 3 lần mỗi ngày.
Trẻ bị tiêu chảy cần cho uống các dung dịch bù nước như ORS (oresol) (Ảnh minh họa)
Trẻ dưới 6 tháng tuổi đang bú mẹ bị tiêu chảy cần:
– Tiếp tục cho bé bệnh thường và tăng số lần bú. Vì sữa mẹ vẫn được dung nạp rất tốt khi bị tiêu chảy, khi trẻ bú mẹ thì tiêu chảy ít hơn, nhanh khỏi hơn, do sữa mẹ có chứa đường Lactoza nên vẫn được hấp thu rất tốt khi bị tiêu chảy.
– Nếu trẻ không có sữa mẹ thì cho trẻ ăn sữa bột mà trước đó trẻ vẫn ăn như bình thường nhưng phải cho ăn từng ít một và ăn nhiều bữa trong ngày. Nếu bé bú bình thì cần pha loãng hơn (giảm nửa lượng sữa, giữ nguyên lượng nước), cho ăn ít nhất 3 giờ một lần.
Trẻ từ 6 tháng tuổi đang bú mẹ bị tiêu chảy cần:
– Ngoài bú sữa mẹ, nên cho ăn những thực phẩm dễ tiêu hóa như: Bột gạo, khoai tây, thịt gà, thịt lợn nạc, sữa chua, sữa đậu nành, cà rốt, chuối tiêu, hồng xiêm. Bữa ăn vẫn cần có chất béo để tăng thêm năng lượng khấu phần, bạn nên thay mỡ bằng dầu ăn.
– Trong thời gian này bạn chỉ nên cho bé ăn các loại thức ăn mềm, dễ tiêu hóa như cháo (cháo thịt gà bằm nhỏ có tác dụng tốt trong quá trình điều trị tiêu chảy), súp, các món ninh, hầm nhừ, cám nát.
Cháo thịt gà bằm và các thức ăn mềm là lựa chọn cho bé bị tiêu chảy (Ảnh minh họa)
– Thức ăn cần nấu kỹ, cho ăn ngay sau khi nấu để đảm bảo vệ sinh giảm nguy cơ bị nhiễm, nếu phải cho trẻ ăn những thức ăn đã nấu sẵn thì cần đun lại trước khi cho ăn.
– Khi chế biến thực phẩm ăn cho trẻ cần rửa tay sạch bằng xà phòng và đảm bảo vệ sinh. Bát, đĩa, cốc, thìa, muỗng, thìa… sau khi rửa sạch bằng nước lã cần được nhúng vào nước đang đun sôi trước bữa ăn.
– Nên cho trẻ ăn thêm quả chính, hoặc nước quả chính: Chuối, cam, xoài, hồng xiêm để tăng lượng kali. Táo ninh như hay táo nước cũng giúp trẻ dễ tiêu hóa hơn.
5. Trẻ bị tiêu chảy uống thuốc gì?
Khi trẻ bị tiêu chảy, cần xử lý kịp thời cách điều trị triệu chứng bệnh nhanh chóng giảm. Cần làm như sau:
Bù nước và chất điện giải
Các dung dịch bù nước thông dụng là dung dịch ORS (oresol). Pha dung dịch bù nước đúng là điều quan trọng giúp bé mau hồi phục và giảm thiểu tình trạng suy cạn.
Nếu dung dịch pha quá 12 giờ mà không uống hết thì phải bỏ đi. Nếu bé không thích mùi vị dung dịch bù nước này, hãy thay bằng dung dịch bù nước khác. Khi số lần tiêu chảy không nhiều (2-3 lần mỗi ngày) có thể bù nước bằng nước uống hàng ngày hoặc nước trái cây.
Nếu các bé có triệu chứng tiêu chảy kèm theo nôn nhiều thì việc bù nước cần thực hiện từ từ, cho bé uống từng ít một, mỗi 15 phút uống một lần.
Lưu ý, việc bù nước cho bé duy trì liên tục trong 3 lần mỗi ngày.
6. Trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày
Khi trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày, khoảng trên 8 lần thì mẹ chú ý trẻ có thể rơi vào những trường hợp sau:
Trẻ bị hầm tã
Trẻ bị hầm tã là một trong những nguyên nhân khiến bé đi ngoài nhiều. Khi trẻ bị hầm, mẹ có thể sử dụng kem chống hầm cho trẻ.
Nếu mông của bé chưa đỏ, mẹ có thể thoa một lớp mỏng kem bôi trên những khi thấy màn đỏ xuất hiện, mẹ nên sử dụng kem chứa thành phần oxit kẽm. Sau khi bé đi đại tiện xong, mẹ nên cho bé “thả rông” vùng mông trong một thời gian ngắn cho bé để chúng được khô thoáng tự nhiên rồi hãy mặc tã lại.
Trẻ dị ứng với sữa mẹ
Dị ứng với sữa mẹ là nguyên nhân khiến trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày (Ảnh minh họa)
Chế độ ăn của người mẹ đang cho con bú ảnh hưởng đến tiêu hóa của trẻ sinh. Vì vậy, trẻ bị đi ngoài nhiều lần trong ngày phần lớn là do nguyên nhân này. Vì vậy, người mẹ nên xem xét lại chế độ ăn của mình. Loại bỏ những thực phẩm không tốt cho sữa mẹ.
Trẻ bị tiêu chảy
Khi trẻ có dấu hiệu đi ngoài 8 – 10 lần/ngày, phân lỏng toàn nước, thậm chí phân có thể màu xanh, phân có nhầy, có mùi, kèm theo có dấu hiệu trẻ khó chịu, quấy khóc, có thể sốt, nôn thì chính là dấu hiệu để biết trẻ bị tiêu chảy.
Nếu không được điều trị kịp thời thì bệnh tiêu chảy ở trẻ sẽ diễn biến rất nhanh. Đặc biệt là tình trạng mất nước sẽ dẫn đến suy thận, suy hộ hấp và trẻ có thể tử vong.
