Tìm hiểu về tác mạch đới và những điều cần biết để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé sau khi sinh.
Chúng ta đều biết tác mạch đới là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tử vong hoặc gây nguy hiểm đến tính mạng ở sản phụ sau sinh. Một trường hợp vừa được đăng tải mới đây khiến các mẹ bầu vô cùng quan tâm đó là ca sinh của chị Hạ (Trung Quốc). Sau khi hạ sinh con khỏe mạnh, chị bỗng cảm thấy chóng mặt và rất nhanh sau đó bị mất ý thức, da tím tái.
Một trường hợp khác cũng mới được ghi nhận đó là ca sinh của chị Mai Mai. Bà mẹ trẻ này thực sự đã trải qua nhiều xúc cảm thăng trầm trong lần mang thai thứ hai này vì đó là một khoảng thời gian không hề suôn sẻ.
Trong thời gian đầu mang thai, cô đã phải tiêm bổ sung hormon progesterone (một trong những nội tiết tố nữ quan trọng có lợi cho quá trình biến hóa sinh lý khi mang thai), tiếp đến cô phải nằm treo chân một thời gian trong bệnh viện để tránh bị động thai, đó là một khoảng thời gian thực sự khó khăn đối với Mai, khiến cô gầy đi hẳn 5kg chỉ vì điều trị. Hơn thế nữa, Mai Mai còn trải qua không biết bao lần chờ đợi để làm những xét nghiệm loại trừ dị tật thai nhi. 9 tháng thai nghén là khoảng thời gian vô cùng khủng hoảng đối với Mai nhưng khi cảm nhận được con trong bụng mình lớn lên từng ngày thì Mai cũng cảm thấy phần nào được an ủi.
Cả thai kỳ của Mai Mai không hề suôn sẻ. (Ảnh minh họa)
Thế nhưng, cuộc đời thật trớ trêu và bất công với Mai. Trong lúc ngưỡng cửa đang hồi hộp mong ngóng, chị đột nhiên văng vẳng đầu óc một vài âm thanh trong phòng đẻ,
“Mai Mai sau khi hạ sinh một bé trai đã bị tác mạch đới nên qua đời ngay trên bàn sinh”
, tất cả người thân của Mai chết lặng sau khi hung tin đó.
Vậy hiện tượng “tác mạch đới” sau sinh là gì? Có ảnh hưởng gì tới sản phụ sau sinh? Đây là một biến chứng cực kỳ nguy hiểm sau sinh, tỷ lệ tử vong rất cao, một biến chứng bất khả kháng sau sinh.
Nguyên nhân của hiện tượng này do đâu?
Thông thường, nước ối hoàn toàn nằm trong buồng ối, không đi vào tuần hoàn của người mẹ. Một khi hàng rào ngăn cách giữa khoang ối và tuần hoàn của người mẹ bị phá vỡ, có thể do sự chen lẫn áp lực làm cho nước ối đi vào hệ tuần hoàn tỉnh mạch của người mẹ (xoang tỉnh mạch tử cung) một cách bất thường qua các tỉnh mạch ối, qua vị trí rau bám (nếu đã bong rau), qua nội mạc tử cung hay qua niệu tử cung bị chấn thương.
Người ta vẫn không hiểu tại sao nước ối đi vào hệ tuần hoàn chỉ xảy ra ở một số ít người mà không xảy ra ở nhiều người khác. Hơn nữa, rất ít xẩy ra tình trạng này do các mảng mô thai đi theo con đường người mẹ mắc dù trong quá trình chuyển dạ, trong đẻ, mổ lấy thai hay các thăm dò gây chấn thương làm cho nước ối có thể đi vào tuần hoàn người mẹ nhưng không gây ra triệu chứng.
Do vậy, tác mạch đới chỉ gặp ở một tỷ lệ rất nhỏ trong số các phụ nữ này làm cho người ta nghĩ tới vai trò của mức độ, số lượng mạnh mô thai, loại mạnh mô thai (có kèm theo phần su hay không?) hay một số yếu tố nào đó của người mẹ. Nước ối và thể bao thai qua tỉnh mạch đi tới tim và phổi của người mẹ với một lượng đủ gây ra tác mạch hay có thể thật mạch phổi nghiêm trọng.
Tác mạch đới thường xảy ra trong chuyển dạ nhưng cũng có thể xảy ra trong khi mổ lấy thai, sảy thai, chấn thương bụng, chức hút nước ối…
Thời điểm gây tác mạch đới
Tác mạch đới thường xảy ra trong chuyển dạ nhưng cũng có thể xảy ra trong khi mổ lấy thai, sảy thai, chấn thương bụng, chức hút nước ối, thậm chí có thể gặp tác mạch đới sau khi đẻ, sau mổ lấy thai. Một số lý do hay gặp như: rau cải răng lưỡi, vỡ tử cung, sót rau. Thời điểm xảy ra tác mạch đới cũng rất khác nhau tùy trường hợp, 12% số trường hợp xảy ra tác mạch đới khi mang ối còn nguyên, 70% xảy ra sau đẻ qua đường âm đạo, 19% xảy ra trong mổ lấy thai khi đã có chuyển dạ hay khi chưa có chuyển dạ.
Những bà mẹ nào dễ có nguy cơ bị tác mạch đới?
Một trong số những sản phụ thuộc một trong nhóm đối tượng dưới đây có nguy cơ cao bị “tác mạch đới” sau sinh:
Sản phụ mang thai khi lớn tuổi
25-35 tuổi là khoảng thời gian thích hợp nhất để sinh con, những phụ nữ sinh con sau 35 tuổi thuộc vào nhóm mang thai khi lớn tuổi. Những sản phụ thuộc nhóm đối tượng này sẽ có nguy cơ cao bị “tác mạch đới” sau sinh, vì vậy, những sản phụ thuộc nhóm này phải thường xuyên kiểm tra trong quá trình mang thai cũng như quan sát cẩn thận trong quá trình sinh, nếu có biểu hiện bất thường thì nên mổ đẻ.
Những bà mẹ đã từng đẻ mổ
Tác mạch đới thường xảy ra trong chuyển dạ nhưng cũng có thể xảy ra ngay trong quá trình mổ lấy thai, sảy thai, chấn thương bụng, chức hút nước ối, thậm chí có thể gặp tác mạch đới ngay sau đẻ, sau khi mổ lấy thai. Mổ lấy thai, đẻ đương dượng có can thiệp thủ thuật foocs- xếp hay giạt kéo có nguy cơ cao hơn đẻ thường.
Sản phụ mổ lấy thai khi có cản chuyển dạ
12% số trường hợp tác mạch đới khi mang ối còn nguyên, 70% xảy ra sau đẻ qua đường âm đạo, 19% xảy ra trong khi mổ lấy thai khi đã chuyển dạ hay khi chưa có chuyển dạ.
|
Tác mạch đới là một cấp cứu sản khoa không thể dự báo được, không thể dự phòng được và trong hầu hết các trường hợp là không thể điều trị được. Chưa có một can thiệp nào cho thấy cải thiện tiền lương của sản phụ bị tác mạch đới. Tác mạch đới thực sự là một thảm họa không chỉ đối với nhân viên y tế mà còn đối với cả gia đình sản phụ. Ở Hoa Kỳ, ước tính 1 trường hợp hợp tác mạch đới 8.000 – 30.000 thai nghén. Một nghiên cứu ở Canada từ năm 1991 – 2002 trên 3 triệu trường hợp hợp đẻ trong bệnh viện cho thấy, tỷ lệ tác mạch đới là 14,8/100.000 trường hợp đẻ đang thai, 6,0/100.000 trường hợp một thai. Nghiên cứu trong khoảng thời gian 2000-2002 ở Anh cho thấy tỷ lệ gặp tác mạch đới là 3,7/1 triệu trường hợp hợp thai nghén và tử vong mẹ do tác mạch đới lên gần 80%. Tuổi sản phụ cao thì nguy cơ bị tác mạch đới nhiều hơn. Tuổi mẹ từ 35 trở lên kéo theo nguy cơ cao bị tác mạch đới. Con rạ có nguy cơ cao hơn con so. Người ta thấy 75% số trường hợp hợp tác mạch đới xảy ra ở người đẻ con rạ. Về giới tính của thai: 67% số trường hợp hợp tác mạch đới là mang thai trai. Mổ lấy thai, đẻ đương dượng có can thiệp thủ thuật fooc-xếp hay giặt kéo có nguy cơ cao hơn đẻ thường. Đa ối, đà thai (tử cung quá to), thai chết lưu, vỡ ối, rau tiền đạo, rau bong non, sản giật, gây chuyển dạ cũng là yếu tố nguy cơ gây tác mạch đới.
|
