Cây cà gai leo là một loại thảo dược quý giá trong việc chữa bệnh, rất phổ biến tại Việt Nam.
Đặc điểm
Cây cà gai leo có tên gọi khác là cà gai, leo bởi thân cây có rất nhiều gai, thuộc họ thảo leo, thân bò. Cây cà gai leo còn có tên gọi khác là cây quánh, cây quỹnh, cây vạnh… Thân cây phân thành nhiều cành, có lá xanh mướt so le nhau hình bầu dục. Mặt dưới lá có lông mềm nhưng không nhám, mặt trên lá cũng có gai nhưng không gây hại đến người chạm sóc.
Cây cà gai leo có hoa màu trắng, 4 – 6 cánh hoa xếp lồng vào nhau khá đẹp mắt. Quả có hình tròn, lúc chính màu chuyển sang màu đen. Cây ra hoa từ tháng 4 đến tháng 5 và kết quả khoảng từ tháng 7 đến tháng 9.
Công dụng
Cây cà gai leo là bài thuốc dân gian quý, thành phần cây có chứa flavonoid, các diosgenin, saponin steroid, acaloid solasodin và solasodinon, hoạt chất glycoalcaloid… đều là hoạt chất để điều chế thuốc.
Những chất này sẽ giúp chữa trị các bệnh viêm gan, xơ gan đến các bệnh thông thường như viêm họng, cảm cúm, sâu răng… Bạn có thể dùng rễ hoặc lá của cây để nấu cao lỏng hoặc sắc thuốc. Ngoài ra, ông bà cũng hay dùng cách giã nát cây để chiết nước để uống và lấy bã để đắp lên những vùng đang bị đau.
Cà gai leo được sấy khô.
Chú ý phân biệt cà gai leo với các loại cà khác
Cà gai leo hay bị nhầm lẫn với cà dại, cà tần và cà độc dược. Tuy nhiên, chỉ cần quan sát kĩ thì bạn có thể dễ dàng phân biệt các loại cà này, tránh dùng nhầm lẫn, mặc thêm bệnh vào người.
|
Cách trồng và chăm sóc
Cây cà gai leo dễ mọc hoang thành tự nhiên, khí hậu thường tiết ở vùng trung du Bắc Bộ hay ven biển Trung Bộ cũng rất thích hợp để cây phát triển tốt. Nhưng vì cây là bài thuốc quý và cũng đem lại hiệu quả kinh tế nên hiện nay rất nhiều gia đình đã chọn trồng cà gai leo tại nhà. Đây là cây ưa sáng, có khả năng chịu hạn cao và dễ trồng.
Chọn giống:
Có khoảng 4 – 5 loại cà gai leo, để chọn được cây chuẩn bản phải chú ý đến cây dài nhợt, có hoa màu trắng, khi chín cho quả đen, nước sắc ra có vị đắng nhẹ. Do đó, để trồng được cây cà gai leo xuất sắc, bạn cần có quá trình lọc từ các loại cây cà mộc xen kẽ nhau ngoài vườn.
Hạt giống được chọn phải chắc, mẩy, có màu vàng và không bị mối mọt.
Đất trồng:
Cũng như trồng các cây khác, bạn nên chọn đất cát pha, đất thịt nhẹ giàu dinh dưỡng, tơi xốp, thoát nước tốt. Chú ý không trồng cà gai leo ở những nơi trũng, ngập nước. Trước khi trồng, bạn phải cày, bừa đất kỹ càng, dẫn sạch cỏ, cây cỏ không.
Gieo hạt:
Nếu chọn phương pháp gieo hạt, bạn nên tiến hành vào mùa xuân hoặc thu, có không khí dịu mát, đất vừa đủ ẩm, đặt giống hạt giống trên mặt đất đã được chuẩn bị sẵn rồi tưới cho ẩm nước. Khi hạt bắt đầu nảy mầm và phát triển thành cây con, bạn duy trì tưới phun sương 2 lần/ngày để tránh tình trạng gây cây con.
Trồng cây con:
Nếu bạn đã mua hoặc tìm được giống cây cà gai leo con, bạn nên nhạc nhàng, khéo léo đặt bầu đất chứa cây 1 – 2 tuần tuổi vào luống đất đã chuẩn bị sẵn cho ẩm đất. Kích thước bầu khoảng 7 x 12 cm. Chú ý bón một lớp lót phân để cây được sinh trưởng, phát triển nhanh, tốt.
Bón phân:
Bạn có thể bón phân chuồng, phân vi sinh, đạm urê hoặc phân NPK tổng hợp. Đối với cà gai leo, bạn chia ra làm 3 lần bón thực: lần 1 sau khi trồng khoảng 1 tuần, lần 2 sau khi trồng khoảng 20 ngày và lần 3 sau khi trồng khoảng 35 ngày.
Dọn dẹp cỏ dại:
Cây cà gai leo thường mọc lẫn với cỏ dại nên bạn cần phải dọn sạch cỏ, không để chúng quấy rối ẩm gây nám. Bạn nên phòng ngừa bằng cách phủ gốc bằng cỏ, cây phân xanh… Nếu thấy cây chết, bạn phải tiến hành nhổ bỏ ngay.
Thu hoạch:
Thời vụ thu hoạch của cây cà gai leo là 2 – 3 tháng. Sau khi trồng 2 – 3 tháng, cây sẽ cho quả. Khi cây được khoảng 6 tháng tuổi, bạn có thể tiến hành thu hoạch cả lá và quả đều có thể làm thuốc. Bạn có thể bảo quản bằng cách phơi khô và để trong lọ kín.
