Khám phá vẻ đẹp của những bình hoa sen tuyệt sắc, trải lòng cùng những cảm xúc sâu lắng từ nghệ sĩ Vy Anh.
Có điều gì đó thật tự nhiên mà khiến người ta cảm thấy gần gũi… Đó là cuộc đời của những bông hoa sen gắn liền với con sông 3 ngàn người: Sen cẩm được nhiều lần ba ngày là hoa tàn, cánh buông. Gói trà sen chỉ được ba nước là hết hương, mùa sen chỉ kéo dài khoảng ba tuần, trạng thái là hết,…
Có chứng sen như nàng Kiều xưa “hồng nhan bạc mệnh”?
Thì đúng là “hồng nhan” thật sự: Sen đẹp thanh tao như quý phi, cánh sen dày mà mềm mại vỗ cùng, ôm ấp lấy chiếc đài sen vàng rực bền trong vỏ hạt sen ngọt, hương sen thắm nhẽ những nhưn say đắm,…
Thế nhưng chẳng phải là “bạc mệnh”. Vẫn là sen, quốc hoa của dân tộc. Bao nhiêu người vẫn say đắm, bao tâm hồn cứ mê mệt. Sen ở ngàn năm, đủ để người ta cảm nhận, say mê, cũng đủ để người ta thấy nhớ mong, vẫn vương, cứ muốn gặp lại mãi.
Mùa sen đã rộ trên hồ Tây lung linh. Sen hồ Tây chính là một nét đẹp văn hóa và niềm tự hào của người Hà Nội. Có biết bao khu vực ao, hồ, đầm trồng sen quanh thủ đô, nhưng sen hồ Tây vẫn luôn được yêu thích nhất.
Hoa sen, nghệ nhân cảm hoa Đỗ Vy Anh là một ông bô Hà Thành yêu hoa, đam mê hoa, cũng là người đã gắn bó với những bông sen hồ Tây biết bao năm qua. Anh tâm sự, sen Tây hồ Hà Nội khác hẳn sen quê và các vùng phụ cận khác. Bởi nhiều lắm.
Sen hương Tây hồ luôn đẹp, tưới hẳn bất kỳ sen nở nào khác biệt bởi hoa được hái từ sáng sớm tinh mơ, khi những giọt sương đọng trên lá, nên hoa ngấm hương thắm nồng. Sen các vùng khác, do hái từ chiều hôm trước – đến tay người dùng đã bướm sang ngày thứ hai nên đương nhiên không thể bằng được.
Nói về cách chọn sen, duyên sen, hoa sen Vy Anh không ngần ngại chia sẻ những kinh nghiệm quý báu của bản thân khi đã cùng đi qua bao mùa sen Tây hồ.
Anh cho biết, sen hương là sen dùng để ướp trà, ngoài lớp cánh to bên ngoài là lớp cánh nhở bên búp nhuỵ vàng và đài sen. Lớp cánh này bên trong sẽ quyết định hình dáng búp sen bên ngoài. Búp sen hương cũng đầy, bóp nhẹ thấy bỏng tay, là hoa đang đến đỉnh, tức là miệng hoa phải hở, thì sáng hôm sau hoa sẽ nở. Màu sen hồng tươi và phát xanh.
Chỉ một bình sen anh Vy Anh “múa tay” mà như mang trên vẹn vẻ đẹp, hương sắc, thần thái của cả vùng sen Tây hồ. Dòng chuyển động của bầu lá xanh như gợi nhắc đến năng lượng mạnh mẽ của sen – đời bùng đen vững thành loại hoa tuyệt sắc – quốc hoa Việt Nam.
Còn búp sen quý hương đậm và tái, không có màu xanh lục từ cánh chuyển lên. Bóp nhẹ thấy úp và hay bẹp, chính là do chỉ có lớp cánh to bên ngoài. Cấu trúc cánh cũng hẳn khác nhau, nếu như cánh sen hương nhỏ, sần và nhiều gai thì ngược lại, cánh sen quý to, thô và béo mộng, trên nhẵn ít gai hẳn.
“Khi mua sen vơi sẽ có 2 trường hợp xảy ra. Một là vừa mở lá bọc ngoài xong, cánh đã rụng tơi tả, hoặc cùng lắm là chọi được một buổi tiếp sau. Hoa đông là hoa đã bé 1 ngày rồi. Dẫn đến hoa gọi đầy là hoa “Chị hai”. Thứ hai là cảm mà không nở, đen héo tóp lại, hoặc nở lác đắc, đầy gọi là “sen cẩm”.
Bình sen cẩm mùa Đản Sinh được anh Vy Anh cảm và vào ngày Phật Đản 2018.
Cách dưỡng sen cũng khá cầu kỳ với nhiều cách khác nhau, cách thứ nhất, có thể ngâm vào chậu to, chậu tăm em bê sao cho phần cuống tiếp xúc vơi nước nhiều nhất. Lưu ý là phần hoa phải nhô cao, không được dính nước. Cách thứ hai là dùng xi lanh bơm nước vào cuống hoa, nhằm cung cấp thêm nước để sen đậm bảo nờ 100%.
Cũng có thể thực hiện dưỡng trong bình cao cổ, nhằm thận, cuống hoa sen tiếp xúc nhiều nhất với nước. Đầu bông hoa tất nhiên vẫn phải cao và không nắm trong nước. Cuống sen rỗng nên nếu cắt bằng kéo sẽ làm dập phần cắt. Nên cắt vát nhọn bằng dao sắc và cắt cánh hoa trong mỗi trường nước, không nên cắt khô.
Anh Vy Anh tâm sự, muốn thỏi được cái hồn cùng vẻ đẹp tự nhiên nhất có thể như khi ở ngoài thiên nhiên và bình hoa sen, ngoài hoa, cần chú trọng đặc biệt vào cả bộ lá. Giống như ngoài môi trường sinh trưởng, bộ lá sen chiếm một phần, còn hoa chỉ là điểm xuyết – điều mà ít người chú trọng.
“Cảm hoa sen, thực chất là diện đạc sự sinh trưởng những thời kỳ khác nhau qua bộ lá sen. Mà những đóa hoa, chỉ là kết quả để nhận thấy nhất vì những lý do: bắt mắt, hương nồng, sắc thắm…”
“Có thể bình hoa này chưa diễn đạt hết những vẻ đẹp thanh khiết và khí chất trong sách của những đóa hoa mùa hạ. Nhưng bằng tất cả tâm trí, cảm xúc, sự nâng niu, trên trang, mình đã vỗ cùng hạnh phúc khi cảm bình hoa này” – Người nghệ sĩ cảm nhận hoa trải lòng.
Muốn chọn được những chiếc lá đẹp để tạo nên một tiểu cảnh trong không gian nội thất, thì người hái không những phải tỉ mỉ, cần thận, mà còn cần nâng niu từng chiếc lá như chính những bông sen, thậm chí, còn cả sen.
– Chọn lá sen vào thời điểm chiều mát, khi trời đã tắt nắng như còn sáng, vì lúc này nhiệt độ đã giảm và phù hợp để dưỡng lá.
– Chọn những chiếc lá hơi già, cẩn thận gần sát bờ. Không chọn lá non quá, sẽ rất nhanh hỏng, đặc biệt, càng không nên hái vào thời điểm sáng muốn vào trưa, khi nhiệt độ lên cao nhất, lá hãi rơi thì héo rụng ngay. Hái xong, ngâm ngay mặt lá vào chậu nước, điều này tối cần thiết vì khi lá bị tách khỏi môi trường sống, gặp nhanh và giò sẽ bị héo xón và khô lại.
Hoa sen Đỗ Vy Anh luôn dành một tình yêu đặc biệt cho quốc hoa – một niềm ấm mà đặc biệt yêu thích cả về hương và sắc. Mỗi chiếc lá, mỗi bông sen anh cảm đều chất chứa bao tình cảm, niềm yêu mến, cả những giọt mồ hôi hãi và nước mắt.
– Lặp tức chuyển lá vào nơi có nhiệt độ râm mát, tiếp tục các công đoạn dưỡng tiếp theo: Cắt vát cuống trong mỗi trường nước bằng dao sắc, bởi cấu trúc còn sen là những đốm rỗng, cắt kéo sẽ dập nát, dùng bơm xi lanh cũng cung cấp tới đủ nước cho đầy cánh hoa, sau đó cảm dưỡng lá bứng lội cao gần bằng chiều dài cánh hoặc ngâm trong bồn tắm, sao cho diện tiếp xúc nằm trong nước nhiều nhất.
– Ngâm dưỡng hết đẫm hồ đông. Sáng ngày hôm sau mang ra dùng, nếu có điều kiện, bôi kem dưỡng lên mặt lá để bảo đảm ẩm ướt, lá không bị khô trong thời tiết mùa hè.
Chọn cần thận, dưỡng cầu kỳ, thì đến khi cảm sen còn cần kỹ hơn thế.
Hoa sen Hà Thành cho hay, cảm sen lục chiếu tối khi trời mát, đậm nếu có thể mang ra hưởng sương thì sáng mai khoảng 3-4 giờ sen bắt đầu nở. Đến 5 giờ sáng là thời điểm huy hoàng nhất của sen cả về sắc lẫn hương. Nếu để bình sen trong nhà, sen sẽ không bung lửa hết đỉnh đỉnh mà vẫn còn hơi khum cánh.
“Cho đến thời điểm 8-9 giờ sen bắt đầu xuồng sắc, đồi đậm và hương bị kém một đôi phần. Khoảng 10-11 giờ, các nàng Kiều và Vân e lệ khép dần cánh hoa. Cho tới chính Ngọc thì khép hẳn từ hoa thành nụ.
Đời hoa sen có 3 chu kỳ: sáng nở – chiều cụp. Nếu hoa tươm vậy, đi thì điều đó là lấn đủ dưỡng thì nhưng phải trước đi một ngày vì nhiều người thương thương mà mua hoa trên chợ hoặc hàng rong, chiều về nhà cảm. Hôm sau sen nở, thì phải tính là hoa nở lần 2 rồi”.
Một điều tôi kỳ khi bày sen là quạt máy và điều hòa bỗng sung sẽ làm cho bông cánh hoa khô nhanh và héo rụng. Cũng nên lưu ý không bầy biện các loại quả bên cạnh bình hoa vì khi quả chín sẽ toả ra khí Ethylene (Etilen) làm hoa tươi nhanh hỏng!
“Mình muốn chọn hoa, diện đạc tầm tới địa đều về vẻ đẹp thiên nhiên và năng vẻ đẹp này phải đến từ việc độ cao mới, nhiều khi mất ngũ, đầu tư chất xám và nhiều công sức, thời gian lẫn mồ hôi. Mùa sen, mình gầy rộp đi với cảm một bình sen ương ý cần một mảnh nâng hai sương thật sự đầy”.
Anh Vy Anh chia sẻ, anh ra đậm hãi sen từ lúc 4-5 giờ sáng (sương 1). Về nhà dưỡng hoa, lá (dưỡng lá mặt gập trầm lần dưỡng hoa) tránh nắng, tránh gió, bơm truyền nước bằng xi-lanh, bởi dưỡng lên mặt lá. Chiều tối sắp hoa vào bình, định hình, định dạng,…
Đến sáng hôm sau, 3-4 giờ dậy chụp hoa nở, 5 giờ sáng hoa cũng cánh và tỏa hương hoàn hảo (sương 2). Chụp, cảm, thay đổi để điều chỉnh ít nhất 10 giờ sáng thì nghỉ, xong chụp tiếp, và còn tùy theo thời tiết nữa.
Nghe người nghệ sĩ nhận cảm hoa chia sẻ những điều hay như vậy, mỗi người, chợt sen là thứ chỉ chờ đợi sắc cầu kỳ, thanh tao mà không phải ai cũng có thể “cảm” được!
Cùng chiêm ngưỡng thêm một số bình hoa sen do chính tay họa sĩ Đỗ Vy Anh cảm:
