Cây cỡ màu là loài cây thảo mộc quý với vẻ đẹp độc đáo, được nhiều người yêu mến và sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau.
Sử dụng cây cỡ màu là bộc lộ loại cây này sống tựa hay leo vào các cây thân gỗ lớn, khi chết thì thặn cây chạy ra một loại nhựa có màu đỏ như màu vàng khi đun lên cùng vậy.
Tuy không quá phổ biến như hiện nay, cây cỡ màu đang ngày càng được nhiều người biết đến với các ứng dụng bổ màu, dưỡng huyết, hỗ trợ tăng cường khả năng sức khỏe tốt. Loài cây này còn có tên là cây huyết đẳng, cây màu ngược, cây dây màu, mọc hoang dại ở các tỉnh miền núi như Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Thanh Hóa, Quảng Bình, Lâm Đồng,…
Đặc điểm nổi bật
Cây cỡ màu thuộc dạng cây leo, thân gỗ có đường kính từ 3 – 4 cm, sống tựa vào các loại cây gỗ lớn. Loài cây này thường sinh trưởng tốt đều ở các tán cây rừng, ở những vùng rừng rậm có nhiều cây gỗ lớn, nhất là những vùng rừng nguyên sinh. Ở những khu vực đồi núi thấp thì loại cây này ít xuất hiện.
Lá cỡ màu là lá kép, gồm có 5 – 7 hoặc 9 lá chét. Lá chét thuôn dài, ở mặt trên nhẵn, màu xanh tươi còn mặt dưới sẫm màu hẳn. Hoa mọc theo từng cụm, hình chùy ở ngọn, dài 15 – 20cm. Hoa của cây cỡ màu có màu đỏ, dài 15mm và xếp rất sát nhau. Còn quả có màu nâu đậm, bọc một lớp lông mịn, hình trứng dài 2 cm, vị quả mặn và bên trong chứa từ 3 – 6 hạt.
Đặc điểm để nhận biết nhất của cây cỡ màu chính thân cây rất cứng, khi chết thì sẽ chạy ra một loại nhựa màu đỏ trông như máu. Đó cũng chính là lý do mà người ta gọi loại cây này là cở màu.
Nước thuốc đun từ cây cỡ màu.
Công dụng
Tuy chỉ mới phổ biến gần đây trong dân gian cây cỡ màu đã được phát hiện và sử dụng. Theo y học cổ truyền, cây có tính ấm, vị ngọt, hơi đắng. Nó có tác dụng bổ máu, tăng cường, làm đẹp, bổ màu, nhất là dành cho phụ nữ sau sinh.
Những chứng bệnh có thể dùng cỡ màu để hỗ trợ điều trị bao gồm:
– Bồi bổ khí huyết, điều trị phụ nữ có kinh nguyệt không đều;
– Giúp bổ bồi và lưu thông máu, giảm đau đầu, chóng mặt, chống suy nhược cơ thể;
– Kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon, hấp thu chất dinh dưỡng;
– Hỗ trợ tăng cân cho người gầy;
– Lợi sữa cho phụ nữ sau sinh, nhanh chóng lấy lại sức khỏe và sắc đẹp;
– Người già sử dụng cũng giúp chống nhức mỏi tay chân, cải thiện thể lực;
– Điều trị da xanh xao, người mệt mỏi, thiểu màu, kém ăn và suy nhược cơ thể;
– Hỗ trợ điều trị tê thấp, đau nhức xương khớp, tay chân tê bại, đau lưng, mỏi gối, ra mồ hôi nhiều.
Đối tượng sử dụng và cách dùng cây cỡ màu
Cây được khuyến khích sử dụng cho:
– Phụ nữ và phụ nữ sau sinh;
– Người gầy yếu;
– Người già;
– Những người thường xuyên sử dụng bia rượu…
Có thể dùng cỡ màu, uống với cách hiệu quả nhất công dụng của nó, hàng ngày nên lấy khoảng 100g cỡ màu khô, đem đun sôi với 2 lít nước trong 15 – 20 phút. Loại nước sau khi đun sẽ có màu đỏ tươi như màu máu, vị của nó hơi ngọt, mát và ngọt hậu.
Hoàn toàn có thể sử dụng nước cỡ màu để uống hằng ngày thay cho nước lọc. Nếu vào những ngày thời tiết nóng nên cho vào tủ lạnh để uống dần. Đối với phần bã cỡ màu cũng có thể giữ lại và tiếp tục đun trong lần tiếp theo theo.
Cách bảo quản cỡ màu hiệu quả
Hiện nay, người ta chưa có cách nhận giống và gieo trồng cây cỡ màu, chủ yếu yêu cầu là nó được người dân ở các khu vực mà cỡ màu xuất hiện nhiều vào rừng tìm và thu hái là chính. Nhiều nhất vào khoảng tháng 8 – tháng 10.
Sau khi thu hái vế, cây cỡ màu tưới được đốt cháy phần vỏ ngoài một cách vứt phải để không làm ảnh hưởng đến dưỡng tính của nó. Sau khi đốt xong thì thân cây cỡ màu được thái thành từng lát mỏng, phải khô và giữ ở những nơi thoáng mát, tránh ẩm mốc. Như vậy có thể dùng được cỡ màu trong một thời gian khá dài.
